چشمه خورشید

مصطفی دلشاد تهرانی

نسخه متنی -صفحه : 273/ 99
نمايش فراداده

وجه تسميه و وجه شاخص كتاب

شريف رضى در وجه تسميه اين گنجينه ى گرانقدر به 'نهج البلاغه' "راه روشن بلاغت" چنين اظهار داشته است

'پس از تمام شدن كتاب، چنين ديدم كه نامش را نهج البلاغه بگذارم، زيرا اين كتاب درهاى بلاغت و سخنورى را به روى بيننده ى خود مى گشايد و خواسته هايش را به او نزديك مى سازد. هم دانشمند و دانشجو را بدان نياز است و هم مطلوب سخنور و پارسا در آن وجود دارد.' [ مقدمه نهج البلاغه، ص 36. ] او عنوانى را براى اين كتاب جاودان برگزيد كه مناسبترين عنوان بود. 'شيخ محمد عبده' در مقدمه اى كه بر شرح خود بر نهج البلاغه نوشته است درباره اين عنوان مى نويسد:'اين كتاب جليل، مجموعه ايست از سخنان سيد و مولاى ما اميرمومنان على بن ابى طالب كرم الله وجهه كه سيد شريف رضى از سخنان متفرق آن حضرت گزينش و گرد آورى كرده و نام آن را نهج البلاغه نهاده است و من اسمى مناسبتر و شايسته تر از اين اسم كه دلالت بر معناى آن بكند، سراغ ندارم و بيشتر از آنچه اين اسم بر آن دلالت دارد، نمى توانم آن را توصيف كنم.' [ شرح نهج البلاغه عبده، ج 1، صص 13 -12. ]

نامى كه شريف رضى براى تاليف خود انتخاب كرد گوياى وجهى از كلمات على "ع" بود كه او را سخت مجذوب شيفته ساخته بود و اين وجه نهج البلاغه يعنى فصاحت و بلاغت كلام و نفوذ آن تا عمق جان، هر كسى را متحير مى سازد. استاد شهيد مرتضى مطهرى در اين باره مى نويسد:'سيد رضى شيفته ى سخنان على "ع" بوده است. او مردى اديب و شاعر و سخن شناس بود...

سيد رضى به خاطر همين شيفتگى كه به ادب عموما و به كلمات على "ع" خصوصا داشته است، بيشتر از زاويه فصاحت و بلاغت و ادب به سخنان مولى مى نگريسته است و به همين جهت در انتخاب آنها اين خصوصيت را در نظر گرفته است، يعنى آن قسمتها بيشتر نظرش را جلب مى كرده است كه از جنبه بلاغت برجستگى خاص داشته است و از اين رو نام مجموعه ى منتخب خويش ر نهج البلاغه نهاده است.' [ مرتضى مطهرى، سيرى در نهج البلاغه، چاپ دوم، انتشارات عين الهى، 1358 ش. ص 5 -4. ]

نياوردن اسناد

شريف رضى در تاليف گرانقدر خود كلمات اميرمومنان "ع" را بدون ذكر اسناد آورده است و نهج البلاغه 'مرسل' است يعنى از سند رها شده است و سيد رضى منقولان خود را جز در هفده مورد، آن هم به طور كلى، مستقيما از اميرمومنان "ع" نقل كرده و سلسله راويان حديث را حذف كرده است. از اين رو نهج البلاغه مرسل و فاقد پيوستگى سند است. البته پس از سيد رضى جمعى از عالمان براى مشخص نمودن اسناد و مدارك نهج البلاغه و اثبات مستند بودن اين مجموعه ى بى نظير تلاشها كرده اند و آثارى با ارزش تناليف نموده اند كه در بخشى كتابشناسى نهج البلاغه بدان خواهيم پرداخت. اما در توضيح اين امر كه چرا شريف رضى سندهاى اين كتاب را نياورده و خبرها را اسناد نكرده است. توجه به چند نكته راهگشاست: