يا شانه زدن موي سر يا موي ريش به اندازه امر به معروف و نهي از منكر و بالاتر از آن ارزش پيدا كند . و يا زيارت مستحبي رفتن در حد ارزشهاي درجه اول شمرده شود . پيغمبر اكرم فرمود : اذا اجتمعت حرمتان تركت الصغري للكبري . اگر دو ارزش ، دوامر محترم در اسلام با يكديگر اجتماع پيدا كنند ، يعني تزاحم پيدا كنند ، بايد كوچكتر را رها كنيد ، بزرگتر را بگيريد . اين مطلب مثالهاي خيلي واضحي دارد.
مثال معروفي كه ذكر مي كنند اين است : وارد زمين غصبي شدن حرام است . اگر شما ديديد در يك زمين غصبي يك انسان و حتي يك حيوان و نفس محترمي در آب افتاده و دارد غرق مي شود ، چه بايد بكنيد ؟يا بايد پا روي زمين غصبي بگذاريد ( كه اين في حد ذاته حرام است ) و برويد او را نجات بدهيد ، يا به خاطر اينكه به زمين غصبي وارد نشويد سرجايتان بايستيد تا آن نفس محترم هلاك شود . اينجا چه بايد كرد ؟دو حرمت است : يكي حرمت مال كه قوانين مالي بايد محفوظ بماند ، احترام مال مشروع مردم بايد محفوظ بماند ، بدون رضايت صاحبش نبايد به آنجا وارد شد . و ديگر احترام نفس و جان . احترام مال هرگز به پاي احترام جان نمي رسد .
شما اگر بناست از اين دو احترام ، يكي را فداي ديگري كنيد ، بايد مال را فداي جان كنيد . و در آنوقت اگر وارد زمين غصبي شويد نه تنها گناهي مرتكب نشده ايد ، بلكه ثوابي مرتكب شده ايد ، اطاعتي كرده ايد . در باب امر به معروف و نهي از منكر، اين مسئله مطرح است كه مرز اين كار كجاست ؟ بنده و شما كه بايد امر به معروف و نهي از منكر كنيم تا كجا بايد جلو برويم ؟ يكوقت است كه امر به معروف و نهي از منكر مي كنيم و هيچگونه آسيبي ، خطري متوجه ما نيست ، اگر نكنيم فقط تنبلي كرده ايم . حقيقت را مي گوئيم بدون اينكه اگر بگوئيم خطري متوجه ما شود . نهي از منكر مي كنيم بدون اينكه خطري متوجه مال ، آبرو و جان ما شود . تا اينجا را همه قبول مي كنند . اما اگر به اينجا رسيد كه اگر بنا شد من امر به معروف و نهي از منكر بكنم ، ضرري به مال من مي رسد ، بكنم يا نه ؟ اگر امر به معروف و نهي از منكر كنم ضرري به حيثيت و آبروي من مي رسد ، به من فحش مي دهند ، مرا كتك مي زنند ، آبرويم را مي برند ، به من تهمتها مي زنند ، يا نه ؟ اگر امر به معروف و نهي از منكر كنم جانم در خطر قرار مي گيرد، كشته مي شود ، بكنم يا نكنم ؟ اگر امر به معروف و نهي از منكر كنم علاوه بر خودم ، جان عزيزانم در خطر است ، خاندانم هم به اسارت مي رود ، بكنم يا نكنم ؟ اينجا ممكن است كسي بگويد بعضي از علماي اسلام گفته اند مرز امر به معروف و نهي از منكر آنجاست كه خطري در كار نباشد، ضرري در كار نباشد ، به آبرو و به جانت و حتي به مالت صدمه اي وارد نيايد ، به بدنت صدمه اي وارد نشود . در واقع ارزش امر به معروف و نهي از منكر را پائين آورده اند . گفته اند امر به معروف و نهي از منكر بايد كرد اما نه تا آنجا كه آبروي تو هم در خطر باشد ،يعني اگر پاي آبرو در ميان بود و پاي امر به معروف و نهي از منكر ، امر به معروف و نهي از منكر را رها كن ، به آبرويت بچسب ! البته من قبول دارم كه آبرو در اسلام محترم است . بدون شك آبرو و بدن مومن احترام دارد .
شما حق نداريد بدون موجب يك زخم كوچك در بدنتان ايجاد كنيد ، حق نداريد بدون موجب به خطر بيفتد . در اينكه انسان نبايد بدون جهت جان خود را به خطر بيندازد شكي نيست . قرآن مي گويد : و لا تلقوا بايديكم الي التهلكه ( 1 ) . اگر بخواهيد از بالاي بام خود را پايين بيندازيد ولو تحت فشار قرض قرار گرفته باشيد يا در عشقي شكست خورده باشيد ، ولو در حالي باشيد كه تمام دنيا و مافيها براي شما ارزش نداشته باشد ، زندگي تاريك باشد ، اين عمل جايز نيست . درست مثل اينست كه انسان ديگري را كشته باشيد . قرآن كريم صريحا در باب قتل عمد مي گويد : فجزاوه جهنم ( 2 ) كسي كه نفس محترمي را مي كشد ، اعم از اينكه غير خودش يا خودش باشد ، كيفر او جهنم است . خالدا فيها براي هميشه هم در جهنم بايد باقي بماند . كساني كه خيال مي كنند اختيار جان خودشان را دارند ، اشتباه مي كنند . مال انسان محترم است . چون مالي كه شما داريد تنها مال شما نيست ، در درجه اول مال اجتماع و در درجه دوم مال شماست . حق استفاده از آن را داريد ولي حق تضييع ، اسراف و تبذير آن را نداريد . اسلام چنين حقي براي شما قائل نيست . مال ، محترم ، بدن ، محترم ، جان ، محترم ، آبرو ، محترم .
مگر مي توانيد در اجتماع كاري كنيد كه بي جهت آبرويتان برود ، بي جهت به شما تهمت بزنند ؟ ! اتقوا مواضع التهم . بحث در اين نيست ، بحث در اينست كه امر به معروف و نهي از
1 - سوره بقره ، آيه . 195 2 - سوره نساء ، آيه . 93