در ادبيات امام اين هوش سرشار و خيال بارور، مانند تركيب دو طبيعت، با عاطفهى عميقى تركيب داشت. اين عاطفه به كمك تابش حيات، هوش و خيال على (عليه السلام) را مىكشانيد. اينجا بود كه انديشهى وى تحرك ويژهاى بخود مىگرفت و خونهاى گرم لطيفى در رگهاى آن جارى مىشد. اين انديشه بهمان اندازه كه عقل را مورد خطاب قرار مىدهد، احساسات را نيز تحريك ميكند، چرا كه انديشهى مزبور از عقلى سرچشمه مىگيرد كه عاطفه با حرارت خاصى آن را مىكشاند.
در ميدان ادبيات يا هنرهاى ارزندهى ديگر اگر عاطفه، اشتراك مؤثرى در توليد آثار انديشه يا خيال نداشته باشد آن اثر مورد پسند انسان قرار نمىگيرد. اين بدان جهت است كه تركيب انسانى طبعا چيزى را مىپسندد كه محصول همين مركب باشد. اين اثر ادبى كامل، درست در نهج البلاغه مشهود است. شما اگر در نهج البلاغه سير كنيد خود را در ميان امواج خروشانى از گرمى احساسات خواهيد يافت.
راستى آيا قلب شما را مهر و محبت فرا نمىگيرد اگر به سخنان على (عليه السلام) از اين قبيل گوش فرا دهيد: «اگر كوهى مرا دوست داشته باشد درهم فرو خواهد ريخت». «از دست دادن دوستان غربت است».
«خدايا من بر انتقام قريش از تو كمك مىخواهم، زيرا آنان خويشاوندى مرا قطع كرده و ظرفم را سرازير نمودند و گفتند: آگاه باش حق آن است كه آن را بگيرى و حق آن است كه آن را از تو باز گيرند، پس با غصه و اندوه بساز يا با تأسف و دلتنگى بمير من ديدم ياور و پشتيبان