اين خطبه از مهمترين خطبه هاى نهج البلاغه است كه در طليعه اين كتاب بزرگ واقع شده و از نشانه هاى بارز حسن انتخاب (مرحوم رضى) است.
اين خطبه شامل يك دوره جهان بينى اسلامى است كه از صفات كمال و جمال خداوند و دقايق عجيبى در اين زمينه شروع مى شود، سپس به مساله آفرينش جهان به طور كلى و بعد از آن آفرينش آسمانها و زمين و آنگاه آفرينش فرشتگان، سپس آفرينش آدم (ع) و داستان سجود فرشتگان و مخالفت ابليس و هبوط آدم (ع) به زمين مى پردازد.
در ادامه خطبه از بعثت پيامبران و فلسفه آن و سرانجام از بعثت پيامبر اسلام (ص) و عظمت قرآن مجيد و اهميت سنت پيامبر (ص) سخن مى گويد و از ميان دستورهاى اسلامى و به اصطلاح فروع دين، روى مساله حج به عنوان يك فريضه عظيم الهى و فلسفه و اسرار آن انگشت مى گذارد، به طورى كه توجه دقيق به محتواى اين خطبه مى تواند يك بينش جامع و كلى نسبت به مهمترين مسائل اسلامى به ما بدهد و بسيارى از مشكلات و پيچيدگيهايى را كه در اين مسائل وجود دارد، حل كند.
از يك نظر اين خطبه به منزله فاتحه الكتاب در قرآن مجيد است كه فهرستى را از مجموعه مسائلى كه در نهج البلاغه مطرح شده است به دست مى دهد، چ را كه محورهاى اصلى مجموعه خطبه ها و نامه ها و كلمات قصار در اين خطبه به گونه فشرده اى آمده است.
ما اين خطبه را به پانزده بخش تقسيم كرده ايم و هر بخشى جداگانه مورد بررسى و تفسير قرار گرفته، سپس در جمع بندى كلى از مجموع آنها نتيجه گيرى مى كنيم.