انسان اگر چيزي يا كسي را دوست داشته باشد، عيوب و نقاط ضعفش را نمي‏بيند و نمي‏شنود، و نيز اگر واقعاً از چيزي يا كسي بدش بيايد و با او دشمني داشته باشد، زيبايي‏ها و نقاط قوّتش را ناديده و نشنيده مي‏گيرد. «اختلاف» از گناهاني است كه حد و مرزي ندارد، ليكن شيطان روان‏كاوانه كار مي‏كند كه انسان به كارهاي خود صبغه ديني بدهد و كارهاي رقيب خود را كفر آلود ببيند. با اين وصف، هر روز دامنه اختلافات گسترده‏تر و عمق كينه و عداوت بيشتر خواهد شد.

شيطان مبدأ فاعلي تفرقه و اختلاف نامقدس

خداي سبحان پس از آن‏كه مؤمنان را در حوزه ايماني و اسلامي به انقياد و اتحاد همگاني كه همان راه انبياست دعوت كرد، آنان را از پيروي گام‏هاي شيطان نهي فرمود، زيرا شيطان دشمن آشكار است و قدم‏هاي او براي افراد زيان‏بار است:

(يا أيها الذين امنوا ادخلوا في السِّلم كافّةً ولاتتّبعوا خُطوات الشّيطان إنّه لكم عدوٌّ مبين)[1].

از تقابل صدر و ذيل اين آيه استفاده مي‏شود كه اختلاف و تفرقه يكي از راه‏هاي شيطان است، زيرا از اين‏كه صدر آيه مؤمنان را به اتحاد و انقياد همگاني دعوت مي‏كند و ذيل آيه از پيروي راه‏هاي شيطان نهي مي‏كند، معلوم مي‏شود كه تفرقه راه شيطان است، چنان‏كه صلح و اتحاد راه انبياست.

بنابراين، فكر اختلاف در هر كسي پيدا شد، بايد بداند كه اين فكر را شيطان آورده است، چون اولاً راه شيطان در برابر صراط مستقيم و وحي و برهان است؛ (وأنّ هذا صراطي مستقيماً فاتّبعوه ولاتتّبعوا السُّبل فتفرّق بكم عن سبيله... )[2].

[1] ـ سوره بقره، آيه 208.

[2] ـ سوره انعام، آيه 153.