به همين جهت، مؤمن هر لحظه بايد كارش را بر ميزان اِلهي عرضه كند كه آيا دنياست يا آخرت؟ آيا كاري كه اكنون انجام مي‏دهم، اگرديگري انجام مي‏داد، هم‏چنان خشنود مي‏شدم يا تنها دوست دارم كه خود آن را انجام دهم؟ انسان اگر مانع كار خوبي شود كه ديگري انجام مي‏دهد يا راضي نباشد كه آن كار به وسيله ديگري انجام شود، بيان‏گر آن است كه او خود را دوست دارد، نه كار خير را.

دنياي بازيچه و كودكان كهنسال

بهترين هنر براي انسان فرزانگي و عقل اوست. در فضيلت عقل همين بس كه حتي كساني كه آن را شكوفا نكرده‏اند هم مي‏كوشند تا خود را فرزانه و عاقل معرفي كنند. هيچ كس غير از عقل‏آفرين با حقيقت عقل آشنا نيست. خداوند هم عقل را معرفي نموده و هم عاقل را به عنوان الگو ارايه كرده است، چنان‏كه هم جهل را معرفي كرده، و هم جاهل را به منظور پرهيز از او به ما شناسانده است.

قرآن كريم كه مفسّر انسانيت انسان‏هاست، مي‏فرمايد: عاقل كسي است كه به موجود دايم و پايدار دل مي‏بندد و براي آن كوشش مي‏كند و در راه آن از نثارو ايثار دريغي ندارد و از بذل نَفْس و نفيس مسامحه نمي‏كند. در مقابل، جاهل كسي است كه ناپايدار را اصيل مي‏پندارد و براي آن كوشش مي‏كند و نثار و ايثارش در راه امري زايل‏شدني است. آن‏گاه ذات‏اقدس‏اله خود را ثابت و پايدار معرفي كرده، مي‏فرمايد: (وتوكّل علي الحي الّذي لايموت... )[1].

بنابراين، خداوند عاقل را كسي دانسته كه اِلهي مي‏انديشد و به آن‏چه نزد خداست، آشناست و همان را كه مي‏طلبد، اثبات كرده است و نيز براي آن دفاع مي‏كند، چنان‏كه كسي را كه از خدا و آن‏چه نزد اوست، گريزان است و به غير خدا تكيه مي‏كند، جاهل مي‏داند.

[1] ـ سوره فرقان، آيه 58.