اين توحيد محض كه كعبه بر آن پايهگذارده شده جز در مورد شمار اندكي از مؤمنان تحقّق نمييابد. از اينرو بسياري از آنان از لوث شرك جلي، مانند تواضع در برابر توانگر به خاطر ثروت او، و خواري در مقابل طاغوت به خاطر طغيانگري و گردنفرازي او، و يا شرك خفي، مانند ترك دنيا به خاطر هدفي دنيوي و يا پيشه كردن زهد و پارسايي براي دستيابي به جاه و مقام، مصون نيستند. به اين دليل خداي سبحان ميفرمايد: بيشتر مؤمنان مشركند: (وما يؤمن أكثرهم بالله إلاّ وهم مشركون)[1]، و اين اكثريتِ شركآلود وارث زمين نيستند، بلكه زمين را بندگان صالح به ارث ميبرند و آنان به خداي سبحان ايمان ميآورند و چيزي را شريك او قرار نميدهند[2].
اين توحيد محض در سخنان پيامبر گرامي اسلامصلي الله عليه و آله و سلم كه «جوامعكلم» بدو داده شده بود[3]، تجلّي يافته واز همين رو فرموده است: «لا إله إلاّ الله وحده وحده وحده»[4]. اين سخن ممكن است ناظر به مراتب سهگانه توحيد ذاتي و صفاتي و افعالي باشد. در اين صورت، هيچ مجالي براي شرك نميماند؛ چون هيچ مرحله از مراحل وجودي از توحيد خالي نيست تا اين خلأ خودش شرك باشد و يا شركْ بنابر آن كه امري وجودي باشد آن را پر كند. از آنجا كه توحيدْ شجره طوبا و تقوا يكي از ميوههاي آن است، «مسجدقبا» كه بر پايه تقوا تأسيس شد از فروع اين اصل و از ميوههاي آن بذر است.
[1] ـ سوره يوسف، آيه 106. [2] ـ سوره نور، آيه 55. [3] ـ من لا يحضر، ج 1، ص 240. [4] ـ كافي، ج 2، ص 517.