در فصول پيشين بيان شد كه حج نمايشگر اصول استوار دين و تجسّم عقايدومعارف سهگانه آن، يعني توحيد، نبوّت و معاد است؛ اصولي كه ميوههايشجرهطيبه اسلام است. درخت پاك و اصل ثابتي كه همواره به رخصت خدا ميوههايش را بهبار ميآورد[1]. همان گونه كه درخت بيبر وجود ندارد بَرِبياصل نيز ناممكن است. يكي از پاكترين ميوههاي آن شجره طيبه، حكومتاسلامي است كه در آن، برخي از انسانها برخي ديگر را ارباب خود نميگيرند[2]. اين امر مهمي است كه اگر نميبود دين از بين ميرفت و حق نابود و تباه ميشد؛زيرا اگر حق از هواها و خواهشها پيروي ميكرد آسمانها و زمين بهتباهيميگراييد[3]؛ چون جامعهاي كه خداوند در آن فرمان نراند، جامعه كفر وطغيان است و معبود چنين جامعهاي هواهاي مختلف و خواستههاي گوناگون است.
[1] ـ سوره ابراهيم، آيه 25. [2] ـ سوره آل عمران، آيه 64. [3] ـ سوره مؤمنون، آيه 71.