بخش سوم: اهل سنت

واژه «اهل سنت» به معنا پيرو يا پيروان سنت (قول، فعل و تقرير) پيامبر اسلام صلّى الله عليه وآله است. البته اين مفهوم به خودى خود شامل همه مسلمانان مىشود چرا كه اولين نشانه مسلمانى، پيروى از پيامبر اسلام صلّى الله عليه وآله مىباشد. اما اين كلمه در اصطلاح، معناى خاص خود را دارد كه يكى از شايعترين آنها، معنايى است كه در مقابل اصطلاح شيعه به كار مىرود. به اين معنا، اهل سنت شامل فرقه هايى مىشود كه معتقد به وجود نص بر امام و خليفه رسول خدا نيستند و تعيين خليفه و امام را بر عهده مسلمانان و به انتخاب مردم مىداننند. بر اين اساس، همه فرقه هاى مسلمان غير از فرقه هاى شيعه از فرق اهل سنت به شمار مىروند. بنابراين، اهل سنت شامل معتزله و خوارج نيز مىشود. اما برخى از مصنفان كتابهاى ملل و نحل كه خود از طرفداران فرقه هايى چون اهل حديث و اشاعره هستند، اهل سنت را به گونه اى تفسير مىكنند كه تنها شامل جريان غالب اهل سنت گردد، يعنى جريانى كه با اهل حديث آغاز مىشود و با مذهب اشعرى و ماتريدى ادمه مىيابد. به اين منظور عقايد مشترك ميان اين فرقه هاى به عنوان ملاكهاى اهل سنت بودن ذكر مىگردد.

ظاهرا هدف از اين تفسير كه خالى از تكلف هم نيست، خارج كردن گروه هايى چون معتزله، خوارج و مرجئه از اصطلاح اهل سنت است تا به اين وسيله معتقدات فرقه خويش را به عنوان فرقه اى راست كيش و اهل نجات و بدون اختلافات جدى نشان دهند.(139)