بخش سوم : كم‏رويى

فصل اوّل : ماهيت كم‏رويى

كم‏رويى چيست ؟

شايد تا به حال ، تجربه كرده باشيم و يا ديده باشيم كه كسى اهل نماز است ؛ امّا در برخى از اجتماعات از خواندن نماز ، شرم مى‏كند و يا ممكن است كسى اهل حجاب باشد و آن را دوست داشته باشد ؛ امّا در برابر ديگران از باحجاب بودن خود ، خجالت بكشد . همچنين ممكن است كسى اهل عفّت باشد ؛ امّا در برابر ديگران خجالت بكشد كه مثلاً چرا با جنس مخالف ، رابطه ندارد . در همه اين موارد ، پدپده شرم وجود دارد ؛ ولى اين ، حياى مثبت نيست ؛ بلكه كم‏رويى است . حيا ، يعنى خوددارى از انجام دادن كارهاى قبيح ؛ امّا اگر كسى به خاطر ديگران و در مقابل آنان ، آنچه را نيك است ، ترك كند ، كم‏رويى ناميده مى‏شود .

كم‏رويى ، يعنى شرم كردن از كار نيك . همان گونه كه تعبير «فعل قبيح» در تعريف حيا دو شاخه داشت (انجام دادن قبيح و ترك كار نيك) ، تعبير «فعل نيك» هم در تعريف كم رويى دو شاخه دارد : انجام دادن كار نيك و ترك كار قبيح . بنا بر اين ، حيا ، يعنى شرم از انجام دادن فعل قبيح ، و كم‏رويى ، يعنى شرم از انجام دادن كار نيك . نتيجه حيا ، خوددارى از انجام دادن كار قبيح است و نتيجه كم‏رويى ، خوددارى از انجام دادن كار نيك .

البته هر نوع خوددارى از كار نيك را نمى‏توان كم‏رويى دانست . هر گاه خوددارى از كارهاى نيك ، به جهت حضور و نظارت ديگران باشد ، آن را