گفتيم كه نظارت ، از عناصر محورى و بلكه محورىترين عنصر احساس شرم است . وقتى حيا برانگيخته مىشود كه ناظرى وجود داشته باشد و نظارت او درك شود . به همين جهت ، شناسايى انواع ناظرها و نظارتها نيز لازم و ضرورى است . بىخبرى از انواع ناظرها و نوع نظارت آنها ممكن است پيامد «رسوايى» داشته باشد . مثلاً كسى كه نداند در برابر دوربين مخفى قرار دارد ، ممكن است كارهايى از او سر بزند كه مايه شرمسارى ، سرافكندگى و رسوايىاش باشد ؛ امّا اطّلاع از وجود ناظر ، مايه صيانت نفس و حفظ كرامت آن مىشود . به همين جهت ، بحث از انواع نظارت ، ضرورت و اهمّيت دارد .
نظارت ، انواع مختلفى دارد . در زندگى انسان ، لايههاى متعدّدى از نظارت وجود دارند كه رفتار و پندار بشر را زير نظر دارند . اين لايهها عبارتاند از :
ملموسترين نظارت ، نظارت انسانهاست . شايد بتوان گفت بيشترين درصد اوقات زندگى فرد ، با همنوعان او مىگذرد . تقريبا هميشه كسانى هستند كه حضور داشته باشند و اگر كارى از انسان سر بزند ، شاهد آن باشند : دوست ،