پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

همشاگردى ، همسر ، همسفر ، همشهرى ، همكار و ... . اگر نقشه‏اى از زندگى هر انسانى رسم شود ، مى‏توان پراكندگى حضور ديگران را در جنبه‏هاى مختلف زندگى وى مشخّص ساخت . البته در نقشه هر نفر ، قطعا نقاطى وجود خواهند داشت كه هيچ حضورى از مردم در آن جا ديده نمى‏شود . اين نقاط را مى‏توان نقاط كور نظارت انسانى ناميد .

نكته مهم ، اين كه وقتى صحبت از حضور و نظارت انسانى مى‏شود ، مراد ، حضور و نظارت بازدارنده و تأثيرگذار است . هر حضور و نظارتى محرّك حيا نمى‏شود . ممكن است در حضور كسى ، فرد يا افرادى وجود داشته باشند ؛ ولى هيچ شرمى را برنينگيزد . گروهى كه اهل كار خلاف‏اند ، بدون شك ، در مكانى دور از چشم ديگران به خلاف مى‏پردازند ؛ امّا آنها خود ، گروهى را تشكيل مى‏دهند كه اعضاى آن از يكديگر شرم نمى‏كنند ¹ و يا كسى كه به شهر ديگرى مسافرت مى كند ، ممكن است كارهايى را انجام دهد كه در شهر خود ، انجام نمى‏داده است . در اين جا هر چند انسان‏ها حضور دارند ، امّا حضور و نظارت آنان ، تأثير بازدارنده و تنظيم‏كننده رفتار ندارد ، هر چند بى‏تأثير هم نيست . ²

بنا بر اين ، مراد از حضور و نظارت ، حضور فيزيكى نيست . انسان‏ها همه در يك سطح نيستند . حضور برخى افراد ، هيچ تأثيرى ندارد و حضور برخى ، بى‏تأثير نيست و حضور بعضى ، كاملاً مؤثّر است . گروه اوّل ، كسانى‏اند كه خود ، اهل خلاف هستند . كسى كه اهل خلاف باشد و به اين كار ، شناخته شده باشد ، وجودش و حضورش هيچ شرمى را براى خلافكاران برنمى‏انگيزد . همين كه حاضران ، مرام واحدى داشته باشند ، شرم از ميان مى‏رود .

به بيان ديگر ، وحدت مرام و عقيده ، سبب مى‏شود كه حضور و نظارت

1 -  ر . ك : بخش دوم ، فصل اوّل : حيا و خلوت .

2 -  ر . ك : بخش دوم ، فصل دوم : حيا و گم‏نامى .