فصل دوم : ويژگى‏هاى بى‏حيايى - پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

عنصر ناظر ، وجود دارد ؛ ولى عنصر اوّل ـ كه «كار قبيح» باشد ـ جاى خود را به «كار نيك» داده است . در حيا از كار قبيح ، شرم مى‏شود و در كم‏رويى ، از كار نيك ؛ ولى هر دو در مسئله وجود ناظر و شرم از ناظر ، مشترك‏اند . بى شرمى (بى‏حيايى) ، از اين جهت كه در آن ، صحبت از فعل قبيح است ، شبيه حياست ؛ ولى از اين جهت كه فرد بى شرم از حضور ناظران ، شرم نمى‏كند ، با حيا و كم‏رويى تفاوت دارد .

فصل دوم : ويژگى‏هاى بى‏حيايى

بى‏حيايى داراى ويژگى‏هاى روانشناختى‏اى است كه در اين مجال ، به بيان آنها مى‏پردازيم :

1 . متأثّر نشدن

فرد باحيا از اين كه در حال ارتكاب فعل قبيح ديده شود ، متأثّر مى‏شود ؛ امّا فرد بى‏حيا ، هيچ گونه تأثّرى پيدا نمى‏كند و از اين كه در آن حال ديده شود ، ناخشنود نمى‏گردد . گاه ممكن است كسى در خلوت به گناهى مشغول باشد و از اين كار ، ناخرسند نبوده ، از نظر روانى هيچ احساس ناخوشايندى نداشته باشد . همين شخص ، اگر بداند كه در منظر ديگران بوده است ، ممكن است با حالت انقباض (گرفتگى) و انكسار (آسيب‏پذيرى) روانى رو به رو شود . به بيان ديگر ، شخص باحيا ، نسبت به نظارت و حضور ديگران ، حسّاس است ؛ امّا شخص بى‏حيا نسبت به نظارت ديگران ، به هيچ عنوان حسّاس نيست و از اين كه در حال انجام دادن رفتارى زشت ديده شود ، ناراحت و نگران نمى‏شود . چنين افرادى ، هيچ اهمّيت نمى‏دهند كه در حضور ديگران ، چه مى‏گويند و يا ديگران ، چه قضاوتى درباره آنان دارند . به همين جهت ، در احاديث ، از اين گونه افراد با تعابير : «باكى ندارد كه مردم ، او را در حال انجام دادن كار زشت ببينند» ، ¹ «باكى ندارد كه

امام على عليه‏السلام : مى‏فرمايد : «قيل للعبد الصالح لقمان : ... أى الناس أشر ؟ قال : الّذى لايبالى أن يراه الناس مسيئا ؛ از بنده صالح خدا لقمان پرسيده شد : ... بدترينِ مردم كيست ؟ گفت : كسى كه باكى ندارد مردم او را در حال انجام دادن كارى زشتى مشاهده كنند» . (قصص الأنبياء ، ص 197 ، ح 248 ؛ بحار الأنوار ، ج 13 ، ص 42 . همچنين ، ر .ك : غررالحكم ودررالكلم ، ح 5702)