لطفا منتظر باشید ...
فصل چهارم : اقسام حيا
حيا از جنبههاى مختلف ، داراى تقسيمات متفاوتى است كه به آنها اشاره مىشود و توضيح هر كدام در جاى خود ، خواهد آمد . تقسيم حيا با چهار ملاك صورت مىگيرد . ملاك اوّل ، تقسيم بر اساس كاربرد حياست كه آيا در جاى خود به كار رفته يا نه . ملاك دوم ، تقسيم حيا بر اين اساس است كه آيا پيش از عمل رخ داده يا پس از عمل و ملاك سوم ، تقسيم حيا بر اساس انواع ناظرهاست و ملاك چهارم بر اين اساس است كه موقعيت قبيح ، آيا از سنخ «فعل» است يا «فكر» .ملاك اوّل
حيا از اين جهت كه در چه مواردى به كار رفته و از چه چيزهايى حيا شده است ، به دو قِسم تقسيم مىشود : حياى مثبت و حياى منفى . حيا به عنوان يك قابليت ، وقتى در جاى خود به كار رود ، «حياى مثبت» ناميده مىشود ؛ امّا اگر در جايى به كار رود كه موضع حيا نيست ، «حياى منفى» ناميده مىشود . 1 از حياى مثبت ، به شرم و حيا تعبير مىشود و از حياى منفى ، به «كمرويى» . رسول خدا مىفرمايد : الحَياءُ عَلى وَجهَينِ . فَمِنهُ ضَعفٌ و مِنهُ قُوَّةٌ و إسلامٌ و إيمانٌ . 21 - فرض سوم هم اين است كه حيا در جاى خود به كار نرود . اين حالت ، بىحيايى ، پُررويى و تجرّى ناميده مىشود كه در بخش چهارم به آن پرداخته مىشود . 2 - الخصال ، ج 1 ، ص 55 (ح 76) ؛ تحف العقول ، ص 360 ؛ قرب الإسناد ، ص 22 ؛ بحار الأنوار ، ج 78 ، ص 242 .
