8: 1 (قاموس- اقرب الموارد) فَإِنْ كانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ نساء: 12 ثمانيه: هشت، ثامن:
هشتم، ثمانون: هشتاد.
(بفتح اول و دوم) قيمت. راغب گويد، آن چيزى است كه فروشنده از خريدار ميگيرد در مقابل بيع اعمّ از آنكه نقد باشد يا جنس، و هر آنچه در مقابل چيزى بدست آيد ثمن اوست.
وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَراهِمَ مَعْدُودَةٍ ... يوسف: 20 او را بقيمت ناقص درمهاى شمرده شده فروختند جز اين آيه در ده محل از قرآن كلمه «ثمنا» آمده و همه در باره عوض كردن آيات خدا و يا پيمان خدا بقيمتى مثل مقام و پول و استراحت است. مثل وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا بقره: 41 و در نه محل از محلهاى دهگانه «قليلا» صفت «ثمنا» آمده است و در تمام موارد «شرى» و «اشترى» بكار رفته است.
در مجمع البيان ذيل آيه 5 از سوره هود ميگويد: ثنى در اصل بمعنى عطف است، بعدد دو از آن جهت اثنان گويند كه يكى بر ديگرى عطف است و رويهم حساب ميشوند و به درود ثنا گويند زيرا كه در مدح صفات نيك بيكديگر عطف ميشوند، استثناء نيز از آنست زيرا كه مستثنى بر مستثنى منه عطف ميشود و رويهم حساب ميگردند.
1- أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ ... هود: 5 بدان آنها سينههايشان را بر ميگردانند تا خود را از قرآن و شنيدن آن مخفى بدارند، گوئى سينههايشان را بهم مىپيچند و تا ميكنند تا قرآن را نشنوند.
2- إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّها مُصْبِحِينَ وَ لا يَسْتَثْنُونَ قلم: 18 اين آيه در داستان صاحبان آن باغ است كه ميخواستند محصول را جمع كنند و چيزى بفقرا ندهند مراد از «لا يَسْتَثْنُونَ» چنانكه ارباب تفسير گفتهاند انشاء اللّه گفتن و كار را منوط باراده خدا كردن است يعنى: قسم