نبودند تا دليل واضحى آيد؟ گفته‏اند متعلّق آن «كفر» است يعنى از كفرشان جدا شدنى نبودند تا دليل روشنى بيايد كه آن رسولى است از جانب خدا.

الميزان آنرا «سنّت هدايت» گرفته يعنى آنها از سنّت جاريه هدايت منفكّ نبودند و اقتضاى آن سنت آمدن رسول بود و چون آمد آنها را باختيارشان گذاشت.

نگارنده احتمال ميدهم كه مراد از آيه آنست: پيش از آمدن رسول خدا، اهل كتاب و مشركان همه كافر بودند و كلمه كافر شامل همه آنها بود و از آن منفك نبودند تا پيامبر اسلام آمد و در اثر تبليغات او، آنها از هم منفصل شدند يعنى عده‏اى ايمان آوردند و هدايت يافتند و عدّه‏اى هم دانسته و از روى علم طريق اختلاف پيمودند و بعبارت ديگر: عدّه‏اى هدايت شدند و بر عدّه‏اى حجّت خدا تمام گرديد، دقت در آيات بعدى و تقسيم مردم بر اهل بهشت و آتش اصالت اين احتمال را تأييد ميكند. و اللّه العالم. لفظ فكّ و منفكين بيشتر از دو مورد فوق در قرآن يافته نيست.

فاكهة

هر چيز خوردنى سرور آور. عدّه‏اى فاكهه را ميوه معنى كرده‏اند در قاموس گفته: «الفاكهة:

الثمر كلّه» راغب گويد: فاكهة بقولى همه ميوه‏ها و بقولى همه آنها باستثناء انگور و انار است.

ولى فيومى در مصباح گويد:

فاكهه هر آنچيزى است كه با خوردن آن متنعّم شوند خشك باشد يا تر ...

در اقرب از كتاب مغرب نقل كرده «الفاكهة ما يتنعّم باكله الجمع فواكه».

اين معنى با اصطلاح قرآن مجيد بسيار سازگار است مثلا در آيه أُولئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ. فَواكِهُ وَ هُمْ مُكْرَمُونَ صافات: 41 و 42. «فواكه» بيان رزق است و در آيه وَ نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ دخان: 27. «فاكِهِينَ» راجع بمطلق نعمت است نه فقط ميوه. و اينكه در آن سرور و انبساط را قيد كرديم در ذيل روشن خواهد شد.

بنعمت بهشتى از آن فاكهه و فواكه