الْجَمْعُ الْعَوالِمُ وَ الْعالَمُون» در قاموس و اقرب الموارد گويد: «الْعالَمُ:

الْخَلْقُ كُلُّهُ».

طبرسى رحمه اللّه فرمايد: عالم جمع است و از لفظ خود مفرد ندارد مثل نفر و جيش و اشتقاق آن از علامت است زيرا عالم علامت وجود صانع ميباشد و آن در متعارف ميان مردم عبارت است از جميع مخلوقات.

پس عالم از علامت است و مخلوقات را از آن عالم گويند كه علامت وجود خالق متعال‏اند بنظر نگارنده جمع آن براى افاده كثرت است و گرنه احتياج بجمع بستن نداشت و در عرف بهر يك از اصناف مخلوق عالم ميگويند مثل عالم انسان، عالم نبات، عالم حيوان.

خلاصه آنكه عالم بمعنى همه مخلوقات است چنانكه از لغات معتبر نقل شد ديگر نبايد خويش را در كلام فلاسفه گيج كنيم از قبيل فلك محيط و غيره.

بايد دانست لفظ «عالم» در قرآن بكار نرفته و فقط «عالَمين» آمده، مراد از آن گاهى همه مخلوقات است مثل الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ فاتحه:

2. چنانكه آمده وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‏ءٍ انعام: 164. و گاهى انسانهاست مثل وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ بقره:

122. وَ اصْطَفاكِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمِينَ آل عمران: 42. و مثل لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ مائده: 115. و كلمه عالمين هفتاد و سه بار در قرآن آمده است در «مريم» خواهد آمد كه آيا «عالَمين» شامل همه انسانهاست يا مثلا فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ فقط شامل انسانهاى عصر بنى اسرائيل است. عالمون در معرب بحروف بودن لا حق بجمع مذكّر سالم است.

علامات

وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ نحل: 16. علامات جمع علامت بمعنى نشانه است مثل يك تابلو كه مطب دكتر را نشان دهد. آيه ما قبل چنين است: وَ أَلْقى‏ فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ. وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ