علم - قاموس قرآن جلد 5

قيامت است. عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ از اسماء حسنى است و آن يازده مرتبه بلفظ فوق و دو دفعه بلفظ عالِمُ الْغَيْبِ در قرآن مجيد آمده است عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعالِ رعد: 9. عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‏ غَيْبِهِ أَحَداً جنّ: 26.

(عليم): بسيار دانا. صيغه مبالغه است در مجمع از سيبويه نقل كرده:

چون اراده مبالغه كنند بجاى فاعل فعيل گويند مثل عليم و رحيم.

سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ بقره: 32.

اين كلمه صدو شصت و دو بار در كلام اللّه آمده است صدو پنجاه و شش بار درباره خدا و هشت بار درباره ديگران مثل يَأْتُوكَ بِكُلِّ ساحِرٍ عَلِيمٍ اعراف: 112. قالَ اجْعَلْنِي عَلى‏ خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ يوسف: 55. ايضا يونس: 79- يوسف:

76- حجر: 53- شعراء: 34 و 37- ذاريات: 28.

(علّام): بسيار دانا. صيغه مبالغه است إِنَّكَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ مائده:

109. و آن چهار بار و همه بصورت عَلَّامُ الْغُيُوبِ در قرآن آمده است مائده: 109 و 116- توبه: 78- سباء:

48.

علم

(بر وزن فرس) نشانه. علامت.

راغب گفته: علم اثر و نشانه‏ايست كه شى‏ء با آن معلوم ميشود مثل علم لشكر و علم طريق (نشانه راه) كوه را بجهت معلوم بودنش علم گفته‏اند جمع آن اعلام است.

وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ شورى: 32. وَ لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ رحمن:

24. يعنى براى خداست نهرهاى جارى كه در دريا بوجود آمده‏اند و مانند نشانه‏ها و مرزهااند در «بحر» ذيل عنوان نهرهاى دريائى مفصلا توضيح داديم كه مراد از اين آيات نهرهاى دريائى است بآنجا رجوع شود. علم بلفظ مفرد در قرآن نيامده است.

عالم

(بفتح لام) همه مخلوقات.

در صحاح گفته: «الْعالَمُ: الْخَلْقُ وَ