فيض - قاموس قرآن جلد 5

و گفته‏اند بدل است از يتامى و مساكين و ابن سبيل، آنوقت فى‏ء مخصوص رسول خدا و ذى القربى و يتامى و مساكين و ابن سبيل مهاجرين است.

ولى بهتر از همه قول الميزان است كه فرموده: انسب آنست كه لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ بيان مصداق براى مصرف سهم اللّه باشد كه با فَلِلَّهِ اشاره شده نه اينكه فقراء مهاجرين از سهيمان فى‏ءاند بلكه صرف فى‏ء در آنها صرف در فى سبيل اللّه است. و نيز انسب آنست كه وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ و وَ الَّذِينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ عطف بر مهاجرين باشد و همه مصداق صرف سهم اللّه باشند و اينكه نقل شده:

رسول خدا صلّى الله عليه وآله فى‏ء بنى نضير را بمهاجرين و بسه يا دو نفر از فقراء انصار داد اين معنى را تأييد ميكند (باختصار).

نگارنده گويد: بنا بر آنكه نقل شد فى‏ء مال خدا و رسول و ذى القربى است رسول خدا و امام سهم اللّه را در راه خدا و سهم رسول و ذى القربى را در موارد پنجگانه مصرف ميكنند بدين طريق فى‏ء در نيازمندى‏هاى عموم اعمّ از سادات و غيره مصرف ميشود چنانكه موارد ششگانه آيه خمس نيز چنين است و الحمد للّه.

در مجمع ذيل آيات فوق از منهال بن عمرو از امام سجاد عليه السّلام نقل كرده گويد: گفتم: قول خدا وَ لِذِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ؟

فرمود: آنها اقرباء ما، مساكين ما و ابناء سبيل مااند بعد فرموده: همه فقهاء (از اهل سنّت) گفته‏اند: آنها يتاماى عموم مردم‏اند همچنين مساكين و ابناء سبيل، اين مطلب از ائمّه عليهم السلام نيز نقل شده است.

ناگفته نماند: فقهاء اهل سنت در آيات دقّت نكرده‏اند و آنچه از اهل بيت عليهم السلام وارد شده ظاهرا درباره مصرف سهم اللّه است تا هر دو نقل قابل جمع باشد.

فيض

پر شدن جارى شدن فيومى در مصباح گويد: «فاض السيل فيضا» يعنى سيل زياد و جارى شد «فاض