فظّ - قاموس قرآن جلد 5

يكى از بزرگان احتمال داده مراد شكافتن آسمانها براى نزول وحى باشد، اين احتمال گر چه باسياق آيات و خاصّه آيه 51 همين سوره مناسب است ولى در اينصورت براى لفظ «تكاد» محلى نمى‏ماند وانگهى نزول وحى كه بوسيله ملك است شكافتن لازم ندارد.

مع الوصف: شايد مراد خداوند چيز ديگرى باشد. و اللّه العالم.

4- فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ روم: 30. طبرسى فرموده «فِطْرَتَ اللَّهِ» مفعول فعل محذوف است يعنى «اتّبع فطرت اللّه» و آن بدل است از «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ» و شايد تقدير آن «اعنى فطرت اللّه» باشد يعنى: توجّهت را بدين پيوسته كن در حاليكه بدان مايلى، پيروى كن از فطرت خدائى كه بشر را بر آن آفريده، تبديلى بر دين خدا نيست ليكن بيشتر مردم نميدانند. آيه صريح است در اينكه دين جزو نهاد بشر و خميره ذات او است مثل خوردن، خوابيدن و غيره، بعبارت ديگر: دين فطرت خدا و مخلوق خداست كه بشر را توأم با آن آفريده و از بشر قابل انفكاك نيست.

نا گفته نماند: دين بما هو دين فطرى بشر است ولى بشر فقط كليات آنرا از قبيل توحيد و پى بردن از علت بمعلول و شكر منعم، درك ميكند، درك جزئيات آن احتياج بآمدن پيامبران دارد و با توضيح آنها انسان بفطرى بودن دين بيش از پيش متوجه ميشود.

خداوند در آيه فوق فرموده: پيوسته بدين توجّه كن (و بدان كه تو بدينى ميخوانى كه بر فطرت بشر استوار است و فطرت بشر جوابگوى آن ميباشد).

فظّ

بد خلق. «السَّيى‏ءُ الْخُلُقِ الْخَشِنُ الْكَلامِ». وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ... آل عمران: 159. اگر بد رفتار و سنگدل ميبودى حتما از تو پراكند ميشدند.

فظّ در اصل آب شكمبه حيوان