قدر - قاموس قرآن جلد 5

مساوى باشد بدون زياده و نقصان «قدر اللّه هذا الامر يقدره قدرا» يعنى خدا آنرا بر مقداريكه مصلحت اقتضا ميكرد قرار داد قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً طلاق: 3. خدا براى هر چيزى اندازه‏اى معيّن قرار داده است وَ فَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُوناً فَالْتَقَى الْماءُ عَلى‏ أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ قمر: 12. شكافتيم زمين را چشمه‏هائى پس آب آسمان و زمين بهم رسيدند بر نحويكه تقدير شده بود بدون زيادت و نقصان.

راجع به إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مستقلا بحث خواهد شد.

وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى‏ بَشَرٍ مِنْ شَيْ‏ءٍ انعام: 91. اين تعبير در سوره حجّ آيه 74 و در زمر آيه 67 نيز آمده است در معنى آن گفته‏اند: خدا را نشناختند حق شناختنش، خدا را تعظيم نكردند حق تعظيمش.

اين هر دو قابل قبول است، از راغب نقل شد كه قدر بيان كميّت شى‏ء است. آن در معانى غير محسوس نيز بكار ميرود گويند قدر فلانكس و از آن احترام، وقار، عظمت و وزنه اجتماعى اراده ميكنند چنانكه در كتب لغت هست. پس مانعى ندارد كه بگوئيم: خدا را تعظيم نكردند تعظيم لايق، خدا را نشناختند شناختن لايق.

آيه‏ايكه نقل شد در ردّ يهود است كه براى مقابله با رسول خدا صلّى الله عليه وآله ميگفتند: اصلا خدا ببشرى وحى نكرده است در ذيل آيه فرموده: قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الْكِتابَ الَّذِي جاءَ بِهِ مُوسى‏ ...

و در صدر فرموده: خدا را نشناختند حق شناختن (و گرنه ميدانستند كه لازمه خدائى ارسال رسل است و نميگفتند: خدا بانسانى وحى نكرده است).

قدر

(بر وزن فرس) توانائى.

اندازه. در جوامع الجامع گفته: قدر و قدر (بر وزن فلس و فرس) دو لغت‏اند. يعنى بيك معنى مثل وَ مَتِّعُوهُنَّ عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ