غيظ - قاموس قرآن جلد 5

و محمد بن مسلم از امام باقر و صادق عليهما السلام نقل شده كه فرمودند ... ما تَغِيضُ الْأَرْحامُ آنست كه بحمل و فرزند مبدّل نشده و ما تَزْدادُ همان است كه از يك دختر يا پسر زايد شده است.

اين آيه نظير اين دو آيه است ... يَخْلُقُ ما يَشاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ إِناثاً وَ يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ الذُّكُورَ. أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً وَ يَجْعَلُ مَنْ يَشاءُ عَقِيماً ... شورى: 49 و 50. در اين دو آيه يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ إِناثاً ... بجاى ما تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثى‏ و ... عَقِيماً بجاى تَغِيضُ الْأَرْحامُ و يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً بجاى ما تَزْدادُ است.

و اللّه العالم.

راغب نيز در آيه فوق تَغِيضُ را فاسد كردن و مانند آب بلع شده، كردن گفته است. اين لفظ فقط دو بار در قرآن مجيد آمده است.

غيظ

خشم شديد. چنانكه راغب گفته. وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَيْظِ آل عمران: 119.

چون بخلوت روند از شدت خشم بر شما، سر انگشتان ميجوند.

(تغيّظ): بقول راغب اظهار غيظ است ... سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً فرقان: 12. مى‏شنوند كه آتش اظهار غيظ ميكند و صفير ميكشد رجوع شود به لفظ «جهنّم». تغيّظ را شدت حرارت نيز گفته‏اند. اين آيه نظير آيه تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ ملك: 8. است كه در وصف جهنّم آمده يعنى:

نزديك است از شدت غيظ پاره پاره شود اين سخن با شعور بودن جهنّم را (كه در شرح آن گفته‏ايم) ميرساند بعضى‏ها آنها را به مثل نسبت داده‏اند.

فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ ما يَغِيظُ حج: 15. ما يَغِيظُ مفعول يُذْهِبَنَّ و ما مصدريه است يعنى:

به بيند آيا حيله‏اش غيظ و خشم او را از بين ميبرد؟ آيه در «سبب» شرح شده است.