فيل - قاموس قرآن جلد 5

الاناء فيضا» ظرف از آب پر شد.

«افاضه صاحبه» صاحبش ظرف را پر كرد. «افاضوا من منى الى مكّة» از منى بمكّه برگشتند.

تَرى‏ أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ مائده: 83. مى‏بينى كه در اثر شناختن حق چشمشان پر از اشك شد. در مجمع فرموده: فيض العين پر شدن آن از اشك است چنانكه فيض النهر پر شدن آن از آب است.

(افَضْتُم) فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ ... بقره: 198.

افاضه از عرفات بمشعر همان كوچ و برگشتن است بمشعر. علت تعبير بافاضه ظاهرا براى كثرت است يعنى كوچ با كثرت بسيلان آب از كثرت، تشبيه شده لذا در مجمع آنرا «دفع شديد از عرفات بمزدلفه با اجتماع و كثرت» گفته است.

ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ ... بقره: 199.

نقل است: قريش و هم پيمانهايشان در مشعر وقوف كرده و بعرفات نميامدند و ميگفتند: ما اهل حرم هستيم از حرم جدا نميشويم خداوند دستور داد از مردم جدا نشوند و مانند همه بعرفات رفته و از آنجا بمشعر بكوچند.

(تُفيضُون) هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفِيضُونَ فِيهِ كَفى‏ بِهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ احقاف: 8.

خدا داناتر است بآنچه در آن وارد ميشويد او در گواهى ميان من و شما كافى است. در مجمع گفته افاضه داخل شدن بعمل است بر وجه سرازير شدن. على هذا معنى جريان در آن ملحوظ است.

(افيضوا) وَ نادى‏ أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ ...

اعراف: 50. افاضه در آيه بمعنى ريختن و جارى كردن است پس افاضه لازم و متعدى هر دو آمده است. يعنى اهل آتش باهل بهشت گويند از آب بر ما بريزيد ...

فيل

حيوانى است معروف. أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ الْفِيلِ فيل: 1.