اصحاب كهف در فاصله بعد از ميلاد مسيح و قبل از بعثت حضرت رسول اللّه صلّى الله عليه وآله بود پاشاهيكه از ترس او بغار پناه بردند دقيانوس يا ذوقيوس يا دسيوس نام داشته كه از 249 تا 251 ميلادى سلطنت داشته و با آنكه پادشاهى با تدبير بوده با نصارى بد رفتارى ميكرده است.
قول مشهور اين است كه غار اصحاب كهف در نزديكى شهر افسوس واقع است.
افسوس چنانكه در قاموس كتاب مقدس گفته: از شهرهاى معروف آسياى صغير بود قريب بدهنه رود كايستر تقريبا در 40 ميلى جنوب شرقى ازمير.
در الميزان گفته: شهرى است خرابه و قديمى واقع در مملكت تركيّه در 73 كيلومترى شهر ازمير و غار در مسافت يك كيلومترى آن در كوهى بنام «يناير داغ» در نزديكى قريه «ايا صولوك» واقع است. بقول بعضى در دو فرسخى افسوس واقع شده و غار معروف هنوز بصورت زيارتگاه است و داراى احترام ميباشد.
ولى الميزان كهف افسوس را قبول ندارد و گويد: آن چنانكه گفتهاند غار وسيعى است و صدها قبر دارد و در آن بطرف شمال شرقى است و در آن اثرى از مسجد يا صومعه و يا كليسا نيست و آن در نزد نصارى از همه معروفتر است و در عدّهاى از روايات مسلمين نيز آمده است.
علّت عدم قبول الميزان چند چيز است از جمله اينكه باب اين كهف رو بشمال شرقى است و در آن آفتاب نمىتابد حال آنكه آيه وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ چنانكه گذشت دلالت دارد كه در غار بطرف جنوب بوده است از جمله اينكه در آنجا اثرى از مسجد و صومعه و كليسا وجود ندارد حال آنكه قرآن فرموده لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً.
توفيق الحكيم يكى از نويسندگان