وَ الرُّوحُ‏

... يَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِكَةُ صَفًّا گفته شده كه ظاهرا مراد از روح جبرئيل و ذكر او در رديف ملائكه براى افضليّت و مطاع بودن اوست.

ميماند اينكه آيا پيش همه ملائك مطاع است يا فقط بر آورندگان وحى كه قبلا گفته شد حكومت دارد؟

ظهور آيات در عموم است در «جنح» ذيل أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ گفته شد كه ملائكه بر همديگر تفاوت دارند و ظهور وَ ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ صافات: 164. نيز در آنست.

جن و ملك‏

آيا جنّ و ملك يك حقيقتند و از يك چيز آفريده شده‏اند يا نه؟ آيا شيطان از جنّ است يا از ملك؟

در اين موضوع در «بلس- ابليس» و در «شطن- شيطان» سخن گفته‏ايم ولى فعلا بر خلاف آنچه گفته‏ام ترجيح ميدهم كه جنّ و ملائكه بنا بر آنچه از قرآن استفاده ميشود يك حقيقت نيستند و شيطان ملك نيست بدين بيان:

1- در قرآن در مورد اينكه ملك از چه چيز آفريده شده مطلبى نيامده ولى دو دفعه تصريح شده كه جانّ از آتش بخصوصى آفريده شده است حجر: 27.- رحمن: 15. و شيطان بارها گفته: «خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ».

2- راجع بملائكه ابدا ذكر گناهى در قرآن نيست بلكه فقط عِبادٌ مُكْرَمُونَ. لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ انبياء: 26 و 27. لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ تحريم: 6.

يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ لا يَفْتُرُونَ انبياء: 20. و نظير اينها، آمده است ولى در باره جنّ گناه، اطاعت، شرك، مرگ، رفتن بجهنّم و غيره ذكر شده است و نيز عصيان ابليس، رجوع شود بسوره رحمن و سوره جنّ و آخر سوره احقاف و «جنّ» در اين كتاب.

اينها هيچ يك در باره ملائكه نيامده است.

3- ابليس داراى ذرّيّه است چنانكه فرموده: وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كانَ