كيفيت سخن گفتن در روابط اجتماعى

در حديثى آمده است:

حضرت على (عليه السلام) كراهت داشت تا به زنان جوان، آغاز به سلام كند و درباره ى حكمت آن فرمود:

ترس از آن دارم كه تحت تأثير صداى او واقع شوم و ضرر آن، از ثوابى كه از سلام مى برم، بيش تر باشد.(49)

دختران و پسران جوان بايد توجه داشته باشند كه در مهمانى ها و محيط جامعه و دانشگاه، از حريم چشم و دل خود محافظت نموده، به بهانه ى فاميل و هم كلاسى بودن و سؤالات درسى، به گفت و گوهاى احساسى و شوخى ها و مزه پرانى ها و... نپردازند.

در اين باره در حديث ديگرى مى خوانيم:

ابوبصير مى گويد: به زنى درس رو خوانى قرآن مى دادم; كمى با او شوخى كردم. وقتى خدمت امام باقر (عليه السلام) رسيدم، به من فرمود: چه چيزى به زن گفتى؟ رنگم پريد و خجالت كشيدم. بعد فرمود: ديگر به طرف آن زن نرو و به او درس مده.(50)

هم چنين در حديث ديگرى از رسول خدا (صلّى الله عليه وآله) نقل شده است:

اگر كسى با زن نامحرم شوخى كند، خداوند در روز قيامت در ازاى هر كلمه كه با او سخن گفته، هزار سال حبسش مى كند.(51)

زن بايد در جامعه و بيرون منزل، با وقار و عفاف و متانت ظاهر شود و در عين رسيدگى به كار و تحصيل خود، به گونه اى رفتار نمايد كه از نگاه هاى آلوده دور بوده، سبب تحريك و جلب توجه شهوانى ديگران نشود.

خداوند در قرآن كريم، در خطابى به زنان پيامبر (صلّى الله عليه وآله) مى فرمايد:

اى همسران پيامبر، شما همچون زنان معمولى نيستيد، اگر تقوا پيشه كنيد. پس به گونه اى هوس انگيز سخن نگوييد كه بيمار دلان در شما طمع كنند; و سخن شايسته بگوييد.(52)

به حكم اين گونه آيات و احاديث، براى سلامت فرد و جامعه، سخن گفتن با ناز و كرشمه، و رفتار و اعمال تحريك كننده و شوخى ها و خوش طبعى ها و بگو و بخندهاى افراد نامحرم باهم جايز نيست.

جوانان بايد حدود روابط در اجتماع و چگونگى آن را در پوشش، نگاه، سخن و رفتار رعايت نمايند تا ضامن سلامت و طهارت جسم و جانشان باشد.

حضرت على (عليه السلام) در نهج البلاغه، بيان شيوا و جامعى در اين زمينه دارد و روش برخورد اجتماعى دختران و زنان را روشن مى كند و مى فرمايد:

زنان و دختران مؤمن بايد سه صفت را كه براى مردان بد است داشته باشند:

1. تكبّر،

2.ترس،

3. بخل.

تكبّر; يعنى در مقابل نامحرم با قاطعيّت و وقار صحبت كنند و از حرف زدن با عشوه و تبسّم كه ديگران را تحريك مى كند، بپرهيزند. وترس به اين معنى كه: بترسند از تنها بودن و تنها ماندن با شخص نامحرم. زنان بايد از زمينه هايى كه عفّت و آبروى آنان را در معرض خطر قرار مى دهد و باعث بدنامى خانواده يا شوهرشان مى گردد، دورى نمايند.

و بخل; يعنى در حفاظت مال خود و شوهر، كمال دقّت و وسواس را به خرج دهند و امانت دار اموال همسر و خانه و پيام آور قناعت و صرفه جويى باشند(53).

در نتيجه، عادى سازى روابط و رواج بى حد و مرز آن با روح تعاليم دينى و سيره ى معصومين (عليهم السلام) سازگار نيست و هميشه بايد «اصل حريم» رعايت شود و براى تضمين سلامت و پاكىِ هر چه بيش تر جوانان، بايد با هدايت و جهت دادن غريزه، آنان را يارى نمود كه يكى از عوامل مؤثر، گسترش ميدان هاى فعاليت اجتماعى، سياسى، فرهنگى و ورزشى است. با ايجاد ميدان هاى سالم، پاك و مطابق با موازين اخلاقى، در كنار زمينه سازى مناسب براى ارضاى صحيح غريزه ى جنسى، همچون پايين آوردن سن ازدواج و... مى توان گام مؤثّرى در حلّ اين مشكل برداشت و به سوى رشد و تعالى پيش رفت; البته بايد از مظاهر فساد و بى بندوبارى و مسائلى كه به گونه اى سبب تحريك جنسى و انحراف جوانان مى شود جلوگيرى نمود.

توجه همه ى صاحب نظران و كارشناسان را به نقش مؤثّر معنويات و فضايل اخلاقى در حل اين مشكل جلب مى كنيم.

بياييم به جوانان درس عفاف و خويشتن دارى دهيم و سلامت و سربلندى آنان و جامعه را تضمين كنيم تا عطرِ پاكى و طهارت و اعتماد فراگير شود.

(1). از پرسش هاى رسيده به مركز.

(2). محمد محمدى رى شهرى، ميزان الحكمة 10/378.

(3). همان، 10/381.

(4). همان، 10/375.

(5). همان، 3/451.

(6). همان، 10/ 386.

(7). همان، 10/390.

(8). سوره ى اسراء، آيه ى 32 و نور آيه ى 33.

(9). ميزان الحكمة 4/238.

(10). همان، 4/340.

(11). لذات فلسفه، ص 459.

(12). ما و فرزندان ما، ص 83. ر.ك: همت سهراب پور، جوانان در طوفان غرايز، ص 25.

(13). سيد على اصغر احمدى، تحليلى تربيتى بر روابط...، ص 7.

(14). ايران جوان، ش 135، ص 36.

(15). لذات فلسفه، 129.

(16). مجله ى صبح، 16/4/1374.

(17). كنزالعمال، ج 3، ص 373، شماره ى 7000.

(18). طبرسى، مجمع البيان، ج 8، ص 155.

(19). پروفسور رابرت اگنر، برگزيده ى افكار راسل، ترجمه ى عبدالرحيم گواهى، ص 123.

(20). مرتضى مطهرى، اخلاق جنسى، ص 65 و 66.

(21). مجله ايران جوان، ش 135، ص 36.

(22). براى اطلاع بر نظرات مراجع عظام رجوع شود به بخش پنجم.

(23). مجله ى ايران جوان، ش 135، ص 34.

(24). دكتر احمد احمدى، روان شناسى نوجوان و جوانان، ص 125.

(25). دكتر محمود بهزاد، تفاوت هاى زن و مرد از نظر روان شناسى و...; ر. ك: فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى، ص 63.

(26). سوره ى نور، آيه ى 30 و 31.

(27). ميزان الحكمة، ج 10، ص 74.

(28). همان، ج 10، ص 77.

(29). همان، ج 10، ص 71.

(30). ابراهيم امينى، آيين همسردارى، ص 281.

(31). ناصر مكارم شيرازى، مشكلات جنسى جوانان، ص 167.

(32). ميزان الحكمة، ج 10، ص 81.

(33). سوره ى مومن، آيه ى 19.

(34). ميزان الحكمة، ج 10، ص 76.

(35). همان، ص 80.

(36). همان، ص 78.

(37). از پرسش هاى رسيده به مركز.

(38). ماه نامه صبح 16/4/1374.

(39). مرتضى مطهرى، مسئله ى، ص 83.

(40). ر.ك: بازى گرى زن در سينما و تئاتر، فصل نامه ى فقه اهل بيت، شم 23/1379، ص 93.

(41). مهدى فخيم زاده در مصاحبه اى با روزنامه جمهورى، 14/10/79، ص 10.

(42). سوره ى يوسف، آيه ى 34.

(43). سوره ى يوسف، آيه ى 23 و 24.

(44). سوره ى نور، آيه ى 31.

(45). تفسير الميزان، ج 16، ص 25.

(46). سوره ى قصص، آيه ى 23 ـ 25.

(47). الميزان، ج 16، ص 29.

(48). همان، ص 26 ـ 29.

(49). ميزان الحكمة، ج 4، ص 540.

(50). وسائل الشيعه، ج، 14، ص 144 حديث 5، ب ـ 106، مقدمات نكاح.

(51). همان، ص 143 حديث 4، ب ـ 106.

(52). سوره ى احزاب، آيه ى 32.

(53). نهج البلاغه، فيض الاسلام، حكمت 226 و نهج البلاغه، ترجمه ى محمد دشتى، حكمت 234. با توضيح آيت الله مظاهرى، ر.ك اخلاق و جوان، ج 2، ص 175.