همان گونه كه پيشتر بيان داشتيم، براى فضيلت حكمت كه حدّ متوسط قوّه متفكره است، دو حد وجود دارد: يكى حدّ افراط و ديگرى حدّ تفريط. به حدّ افراط، سفسطه، جُربزه و جهل مركب و به حدّ تفريط، بُله و جهل بسيط مىگويند. سفسطه، يعنى حكمت گولزننده و گمراه كننده.
مراد از سفسطه، يعنى علم پيدا كردن به چيزهايى كه مطابق با واقع نيست و با همين علم براى اثبات مقاصد استدلال مىشود.
انسان در ارتباط با حقايق و واقعيّات خارجى از نظر علم و معرفت داراى سه حالت است: يا نسبت به حقايق خارجيه علم دارد و اين علم نيز مطابق با واقع است و يا صالاً به حقايق و واقعيات خارجى علم ندارد.
يا علم دارد، ولى اين علم با حقايق خارجى مطابق نيست. صورت نخست را حكمت مىنامند و آن از فضايل و مكارم اخلاق است. صورت