مبانی اخلاق اسلامی نسخه متنی

دوم را جهل بسيط مىگويند و بدان جهت بسيط است كه همچون صورت سوم با دو جهل تركيب نيافته است.

صورت سوّم را سفسطه يا جهل مركب مىنامند و بدان جهت آن را جهل مركب مىگويند كه جهل به واقع با جهل ديگرى تركيب يافته است؛ زيرا صاحب اين جهل نمىداند و نمىداند كه نمىداند؛ چون فكر مىكند كه مىداند.

امام جعفر صادق (عليه السلام) مىفرمايد:

اِنَّ النّاسَ أِرْبَعَةٌ: رَجُلٌ يَعْلَمُ و يَعْلَمُ اِنّهُ يَعْلَمُ فَذالِكَ مُرْشِدٌ عالمٌ فَاتَّبِعوُهُ. وَ رَجُلٌ يَعْلَمُ وَ لاَ يَعْلَمُ اِنَّهُ يُعْلَمُ فَذلِكَ غافِلٌ فَأَيَقْظِوُهُ. وَ رَجُلٌ لا يَعْلَمُ وَ يَعْلَمُ اِنَّهُ لا يَعْلَمُ فَذلكَ جاهِلٌ فَعَلِّمُوهُ وَ رَجُلٌ لا يَعْلَمُ وَلا يَعْلَمُ اِنَّهُ لا يَعْلَمُ فَذلِكَ ضالٌّ فَاَرْ شِدوُهُ.

مضمون اين حديث در شعر مشهور زير ترجمه شده است:

جهل مركب بسيار خطرناك است و صعب العلاج است. متأسفانه بيشترين مردم، چه صاحبان اديان مختلف و چه آنان كه ضد دين هستند، به اين بيمارى مبتلا هستند.

امّا جهل بسيط نيز گر چه از رذايل اخلاق است، امّا درمان آن بسيار آسان است.

استاد بزرگوار علاّمه طباطبايى رحمه‏الله مىفرمودند: فلاسفه سوفسطا خطرناك‏ترين فلاسفه جهان هستند؛ زيرا آنان يا حقايق جهان را منكرند و