3 ـ محاسبه، يعنى به حسابنفس رسيدن يا نفس را به حساب كشيدن. - مبانی اخلاق اسلامی نسخه متنی

درس هشتم:

3 ـ محاسبه، يعنى به حسابنفس رسيدن يا نفس را به حساب كشيدن.

همان طور كه تاجر در آخر هر روز يا هر ماه و يا هر سال، به حساب سرمايه و تجارت و دخل و خرج خود مىرسد، تا ببيند سود برده است يا زيان، هم چنين عاقل و سالك راه حق، بايد در هر شب به حساب اعمال و كارهايى كه در روز انجام داده است، رسيدگى كند تا ببيند آيا نفس به تعهدات خود عمل كرده است يا خير و آيا در روزى كه بر او گذشته، سود برده است يا زيان. (وَيْلٌ لِمَنْ ساوا يَوْماهُ؛ واى بر آن كس كه دو روزش با هم مساوى باشد.

در روايات اهل بيت اطهار (عليهم السلام) به اين مسأله عنايت مخصوصى شده محاسبه از وظايف حتمى هر انسانى محسوب شده است:

در اين جا به چند حديث آموزنده اشاره مىكنيم:

1. [در حديث است] هر عاقلى سزاوار است براى خود چهار ساعت مقرّر نمايد. ساعتى براى مناجات با قاضى الحاجات؛ ساعتى براى محاسبه امور نفس؛ ساعتى براى تفكر در مخلوقات و ساعتى براى [فراهم كردن] آذوقه زندگى.(1)

(1). ملا مهدى نراقى، جامع السعادات، ج 3، ص 99.