مراتب علم - مبانی اخلاق اسلامی نسخه متنی

امام صادق (عليه السلام) فرمود:

لَوَدَدْتُ اَنَّ عَلى رُؤُوسِ اَصحابى السِّياطُ حَتّى يَتَفَقَّهُوا.

دوست داشتم كه بر سر يارانم شلاقى باشد تا اين كه در دين تفقه يابند.

امام رضا (عليه السلام) فرمود:

اِنَّ الْعِلمَ حَياةُ الْقُلُوبِ مِنَ الجَهْلِ وَ ضِياءُ الاَبصارِ مِنَ الظُّلمَةِ وَ قُوَّةُ الاَبْدانِ مِنَ الضَّعْفِ.

بى گمان علم مايه حيات دلها [و رهايى از] جهالت است و مايه روشنى بينش‏ها از تاريكى و قدرت بدن‏ها [و رهايي] از ضعف و ناتوانى است.

مراتب علم

علم، اعم از تصورات و تصديقات، از نظر قوت و ضعف داراى مراتبى متفاوتى بوده و گاهى بديهى و آشكار و گاهى اكتسابى و نيازمند به فكر و نظر است.

ظن، تقليد، اطمينان، و يقين، از مرابت علم محسوب مىشود. بالاترين و با ارزش‏ترين اين مراحل، همان مرحله يقين است؛ زيرا علمى كه به مرحله يقين برسد، 100% واقعيت را نشان مىدهد و اما ساير مراتب علم، گاهى نشان دهنده واقعيت است و گاهى نيست.

تعريف يقين

«اَلْيَقينُ هُوَ التَّصديقُ الْجازِمُ الثّابِتُ الْمُطابِقُ لِلْواقِعِ؛ يقين همان تصديق جزمى ثابت و مطابق با واقع است». از تعريف فوق به دست مىآيد كه تصورات زير مجموعه يقين نيست؛ زيرا تصوّرات در برابر تصديقات است.