مراتب توحيد - مبانی اخلاق اسلامی نسخه متنی

مراتب توحيد

توحيد داراى چهار مرتبه است و براى هر مرتبه‏اى ويژگى مخصوصى است و انسان‏ها در اعتقاد به اين مراتب با هم متفاوت و متمايزند.

1. توحيد لفظى: اين اولين مرتبه توحيد است. توحيد در اين مرتبه فقط مبتنى بر حرف و زبان است و با قلب ارتباطى ندارد. اگر احيانا كلمه طيّبه «لااله الا اللّه‏» بر زبان شخص جارى شد و صداى روح افزاى آن در گوش دل طنين انداز گشت، فورا مواجه با انكار او مىشود و اين انكار نمىگذارد آن سخن الهى در محيط عقيده‏اش وارد شود. اين مرتبه را توحيد مافقين مىگويند: «يَقُولُونَ بِاَفواهِهِم ما لَيْسَ فى قُلُوبِهِمْ»(1). ويژگى اين مرتبه از توحيد، برخوردارى از اسلام ظاهرى، طهارت بدن و مصونيّت از قتل و... است.

2. توحيد اعتقادى: در اين مرتبه، زبان با اقرار خود كلام توحيدى مترنم مىشود قلب نيز با تصديق و اعتراف خود، آن را وارد محيط عقيده مىكند.

اكثر مسلمانان در اين مرتبه از توحيد قرار دارند؛ يعنى اعتقاد اكثر خداپرستان، من جمله مسلمانان، در اين مرتبه ختم مىشود. آنان هم با زبان به توحيد اقرار مىكنند و هم با قلب، بدان اعتراف دارند. فايدهة اين مرتبه، علاوه بر طهارت بدن و حرمت جان، باعث نجات اخروى نيز مىشود (ان شاء اللّه‏). البته در صورتى كه اعتقاد مزبور مقارن با عمل و ساير شرايط بندگى باشد.

3. توحيد كشفى: توحيد در اين مرتبه، با يك بينش وسيع و دقيق‏ترى جلوه

(1). آل عمران (3) آيه 167 (به زبان چيزهايى مىگويند كه در دل بدان اعتقاد ندارند).