موسى بن عقبه بن ابى عياش قرشى يكى از چهرهاى برجسته در دانش مغازى است. وى به سال 68 هجرى، عبدالله بن عمر را ديده و بدين ترتيب در آن زمان، حداقل نوجوانى بوده است، وى از موالى خاندان زبير بوده و با توجه به علاقه خاندان زبير به مغازى كه پيش از اين بدان اشاره كرديم اين نكته جالب به نظر مىرسد. (84) وى در كنار ابن اسحاق، از شاگرادان زهرى بوده و به طور مستقل والبته مفصل به كار تدوين مغازى مشغول. با اين حال، به دلايل مختلفى كه مىتوان از آن جمله آن ها را عدم انتشار به موقع آن در عراق يا نوع ضعيف تاءليف در قياس با كار ابن اسحاق دانست، ويا دلائلى ديگر، شهرتى به دست نياورده است. اين كتاب تا قرن نهم هجرى در اختيار بوده و پس از آن جز فقراتى ازآن باقى نمانده است.
سزگين نوشته است: اعتماد اساسى وى به زهرى است، گرچه تعبير حدثنى الزهرى كمتر بكار رفته وبيشتر تعبير قالب ابن شهاب وزعم ابن شهاب بكار رفته است. مالك بن انس دربرابر اين سؤال كه مغازى را از كجا فرابگيريم، مىگفت: عليم بمغازى موسى بن عقبة، فانه ثقة.وى افزود: او در دوره بزرگى سن به دنبال مغازى رفت تا نام كسانى كه با رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم بوده اند ثبت كند. (85) عنايت مالك بن انس به مغازى موسى بن عقبه، نبايد بى ارتباط با بى اعتمادى وى به ابن اسحاق باشد بعدها يحى بن معين هم مىگفت: كتاب موسى بن عقبه عن الزهرى اءصح الكتب. (86) اين اشاره به قدح طرق ديگر حديثى مىتواند باشد. داستانى كه براى توجه وى به مغازى نوشته اند روشنگر حديثى وى مىتواند باشد. داستانى كه براى توجه وى به مغازى نوشته اند روشنگر برخى نكات درباره سيره نويسياست. سفيانب ن عيينه مىگيد: شيهى با نام شرحبيل بن سعد در مدينه بود كه از آگاهترين مردم به مغازى بود. اورا متهم كردند كه براى كسانى كه سابقه اى نداشتند، سابقه قرار مىدهد. به همين دليل مغازى اواز چشم مردم افتاد. ابراهيم بن منذر مىگويد: اين مساءله را به محمد بن طلحة ابن الطويل كه آگاه تر از او به مغازى در مدينه نبود، گفتم. به من گفت: شرحبيل بن سعد عالم به به مغازى بود.اورا متهم كردند افرادى كه در بدر نبوده اند، به عنوان بدرى ياد مىكردند. همين طور درباره حاضران در احد و هجرت. به همين دليل از چشم مردم افتاد. وقتى موسى بنعقبه شنيد، با اين كه سنش زياد بود، كار روى فهرست اسامى حاضران در بدر واحد و مهاجران حبشه ومدينه را آغاز كرد وچيزى در اين باره نگاشت. (87)
ياقوت نسخه اى از مغازى بن عقبه را كه به خط ابونعيم اصفهانى بوده استفاده كرده است. (88) بخشى از مغازى را كه ابن شهبه (م 789) تهذيب كرده ساخو با ترجمه آلمانى چاپ كرده است. كتاب الدرر فى اختصار المغازى والسير ابن عبدالبر (م 463) تلخيص مغازى موسى بن عقبه است. فقرات فراوانى از اين كتاب را ابن حجر در الاصابه آورده كه سزگين شماره صفحات آن را معين كرده است. (89) همچين فقرات فراوانى از آن را بيهقى (م 458) در دلائل النبوة نقل كرده است.