اخلاق در قرآن کریم

ناصر مکارم شیرازی

جلد 2 -صفحه : 265/ 164
نمايش فراداده

چون آخرين راه،همان زندان وحشتناك بود،حضرت يوسف عليه السلام به درگاه خداوندعرضه داشت:«من براى اطاعت فرمان تو و حفظ پاكى و تقوا و پارسايى و عفت خويش، حاضرم روانه زندان وحشتناك گردم،اما آلوده خواست شوم آنها نشوم. اين تهديد جدى بود و عملى هم شد.حضرت يوسف عليه السلام به زندان افتاد،ولى روح بلندش از محيط ننگين و آلوده كاخ عزيز مصر رهايى يافت.در ادامه همين آيات آمده است كه خداوند،اين زندان وحشتناك را نردبان ترقى حضرت يوسف عليه السلام قرار داد. سرانجام به خواست خداوند،او بر تخت قدرت عزيز مصر تكيه زد و با حفظ آبرو وتقوا،به همه چيز رسيد،در حالى كه همه آلودگان رسوا شده و كنار رفتند.اين پاداشى بود كه خداوند در دنيا به اين سلاله نيكان و پاكان عنايت كرد. قرآن كريم در ادامه مى فرمايد:«پروردگار او،دعاى خالصانه اش را اجابت كرد و مكر ونقشه هاى شوم آنها را از او برگردانيد،زيرا او شنوا و داناست، فاستجاب له ربه فصرف عنه كيدهن انه هو السميع العليم » (12)

عفت، صفت بارز يك مؤمن

در پنجمين آيه مورد بحث،سخن از صفات برجسته مؤمنان است.قرآن درعبارت هاى كوتاه و بسيار پرمعنى،ضمن بيان بخش مهمى از صفات مؤمنان،پاكدامنى وعفت را يكى از خصلت هاى برجسته آنها دانسته و مى گويد:«آنها كسانى هستند كه دامان خود را(از آلودگى به بى عفتى)حفظ مى كنند و تنها آميزش جنسى با همسران و كنيزانشان دارند كه در بهره گيرى از آنان،ملامت نمى شوند و كسانى كه غير از اين راهى را طلب كنند،تجاوزگرند، و الذين هم لفروجهم حافظون-الا على ازواجهم او ما ملكت ايمانهم فانهم غير ملومين-فمن ابتغى وراء ذلك فاولئك هم العادون » (13)
جالب اين كه،قرآن در بيان صفات برجسته مؤمنان،عفت را بعد از نماز و زكات وپرهيز از لغو مطرح كرده و حتى آن را بر مساله امانت و پايبندى به عهد و پيمان نيز مقدم داشته است.

عفت، كليد نجات

در آخرين آيه مورد بحث،قرآن بيان مى كند كه خداوند،ده گروه از مردان و زنان برجسته را مورد مغفرت و اجر عظيم قرار مى دهد كه نهمين آنها مردان و زنانى است كه دامان خود را از آلودگى به بى عفتى،نگه داشته و پاكدامن و عفيفند. در بيان اوصاف دهمين گروه،اشاره مى كند كه آنها بسيار ياد خدا مى كنند و بعيدنيست كه بيان اين مطلب،دليل رابطه نزديكى ميان عفت و ياد خدا بودن،باشد كه نتيجه همه اينها، آمرزش الهى و اجر عظيمى است كه عظمتش را تنها خودش مى داند. در جاى ديگر اشاره شده است كه روزه نيز يكى از راه هاى مهار طغيان «شهوت جنسى »است، بنابراين ميان عفت و روزه،رابطه مستقيم وجود دارد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله مى فرمايد:«يا معشر الشباب ان استطاع منكم الباءة فليتزوج فانه اغض للبصر و احصن للفرج و من لم يستطع فعليه بالصوم (14) ،اى گروه جوانان!كسى كه از شماتوانايى بر ازدواج داشته باشد،ازدواج كند،زيرا ازدواج سبب مى شود كه از نواميس مردم چشم فرو بندد و دامان خويش را از آلودگى به بى عفتى حفظ كند و كسى كه توانايى بر ازدواج ندارد،روزه بگيرد.»