ضرب الله مثلا عبدا مملوكا لا يقدر على شيٍ ومن رزقناه منا رزقا حسنا فهو ينفق منه سرا وجهرا هل يستوون الحمد لله بل اكثرهم لا يعلمون
خداوند مثالى زده: برده مملوكى را كه قادر بر هيچ چيز نيست; و انسان (با ايمانى) را كه از جانب خود، رزقى نيكو به او بخشيدهايم، و او پنهان و آشكار از آنچه خدا به او داده، انفاق مىكند; آيا اين دو نفر يكسانند؟! شكر مخصوص خداست، ولى اكثر آنها نمىدانند! (75)
God sets forth the Parable (of two men: one) a slave under the dominion of another; He has no power of any sort; and (the other) a man on whom We have bestowed goodly favours from Ourselves, and he spends thereof (freely), privately and publicly: are the two equal? (By no means;) praise be to God. But most of them understand not.
(75)(ضرب الله مثلا عبدا مملوكا لا يقدر علي شي ء و من رزقناه منا رزقاحسنا فهو ينفق منه سرا و جهرا هل يستون الحمد لله بل اكثرهم لايعلمون ):(خداوند مثالي مي زند، بنده مملوكي را كه قادر بر هيچ چيز نيست ، باكسي كه به او روزي نيكو داده ايم كه او از آن در پنهان و آشكار انفاق مي كند، آيااينها با هم برابر هستند، ستايش مخصوص خداست ، اما بيشتر آنها نمي دانند)،دراينجا خداوند براي تشبيه مطلب مثال زده است ، يك بنده مملوك را كه قادر برهيچ امري نيست ، با مالكي كه داراي روزي فراوان است و هر طور بخواهد در آن تصرف نموده و انفاق مي كند و اين دو نمونه اي از جنس عبد و حر هستند، نه آنكه اشخاص معيني مورد نظر باشند، آنگاه مي پرسد: آيا اينها با هم برابر هستند؟مسلما چنين نيست ، پس خداوندي كه خالق و مالك همه موجودات عالم است وهمه آنها را روزي مي دهد و انواع نعمتها را در اختيار آنها قرار داده ، ابدا هيچ يك از مخلوقاتش با او برابر نيستند، لذا جنس حمد و همه ستايشها مخصوص خداست ، چون هيچ نعمتي نيست جز آنكه مخلوق اوست و هر صفتي كه سزاوار حمد باشد منشاء و سرچشمه آنها خداوند تعاليست ، پس تمامي حمد وثناهاي جميل مخصوص اوست ،(و چنانچه گفته شد، حمد بر فعل اختياري نيكوتعلق مي گيرد). ولي بيشتر مردم مشرك اين مطالب را نمي دانند كه همه نعمتها و ستايشهامخصوص خداست و غير خدا مالك هيچ چيز نيست ولذا مشركين براي اولياءخود سهمي از مالكيت و قدرت تفويضي (يعني از جانب خدا به آنها واگذارشده ) قائل هستند و همان اولياء را به طمع خيرشان و از ترس شرشان عبادت مي كنند، در حاليكه يگانه خالق ، پروردگار، مالك و منعم هستي خداي متعال است .
مثل ميز ند خد ا و ند تبا رك و تعا لي د و فر د ا نسا نر ا كه يكي از آ نها غلام مملوك ا ست كه مو لاي ا و جلوي گيري كر ده و قد رت بر هيچ ا مر ند ا ر د و د يگري د ر كما ل آز ا دي متنعم بنعم ا لهي ا ست و رزق و ا سع حلا ل طيب با و عنا يت فر مو ده و ا نفاق مي كند ببند گان خد ا و ند هم د ر خفاء و سر و هم علنا و جهر ا آ يا ا ين د و نفر مسا وي هستند ا لبته مسا وي نيستند حمد مختص بخد ا و ند ا ست كه هر كه ر ا با ند ازه قا بليت مو ا فق حكمت عنا يت ميكند بلكه ا كثر ناس نميد ا نند, ا ين مثا ل ممكن ا ست بر اي فرق بين مؤ من و كا فر با شد كه مؤ من مشمو ل ا لطاف ا لهيه هد ا يت بد ين حق و تو فيق با عما ل صا لحه و ا خلاق فا ضله د ر د نيا و بمثو بات ا خر و يه و فيو ضات ا لهيه د ر آ خرت و كا فر مبتلاي بشرك و كفر و ا عما ل سيئه و ا خلاق رذ يله د ر د نيا و عقو بات و عذ ا بهاي ا خر و يه د ر آ خرت و ممكن ا ست بر اي فرق بين عبا دت خد ا و ند متعا ل كه مستجمع جميع كما لات و منزه از جميع عيوب و نو ا قص و مفيض علي ا لا طلاق ا ست و ا لهه مشر كين از ا صنام و جما د ات و نبا تات و حيو ا نات و شمس و كو ا كب و آ تش و غير ا ينها كه لا يضر و لا ينفع و لا يقد ر علي شيء با شد ضرب ا لله مثلا بر اي تشبيه معقو ل بمحسوس عبد ا مملو كا لا يقد ر علي شيء حتي د ر ا فعا ل مختصه بخو د از خو اب و خو ر اك و از د و اج تمام د ر تحت ا ر ا ده مو لي ا ست و من رز قناه منا رز قا حسنا كه با كما ل و سعت و عزت و مكنت و ثر وتز ند گا ني ميكند ينفق سر ا و جهر ا بز ير د ستان و فقر اء و ا ر باب حا جات هم د ر سر بنحو يكه طرف متو جه نشو د و هم د ر علن كه سئو ا ل كند يا مشا هده شو د يا منفق ر ا بشنا سد هل يستو ون د ر عزت و ا حتر ام د ر نز د مر دم ا لحمد لله حمد و ثنا مخصوص بخد ا و ند متعا ل ا ست كه تمام خو بيها و تفضلات و عنا يات از جا نب ا و ا ست بل ا كثر هم لا يعلمون نه فرق بين حق و با طل ميگذ ا ر ند و نه شكر گذ ا ر نعم ا لهيه ميشو ند و نه نظر با و د ا ر ند و تمام آ نچه د ا ر ند مستند با سباب ظا هر يه مي پند ا ر ند.