ومن يهد الله فما له من مضلٍ اليس الله بعزيزٍ ذي انتقامٍ
و هر كس را خدا هدايت كند، هيچ گمراهكنندهاى نخواهد داشت آيا خداوند توانا و داراى مجازات نيست؟! (37)
And such as God doth guide there can be none to lead astray. Is not God Exalted in Power, (Able to enforce His Will), Lord of Retribution?
(37) (و من يهد الله فما له من مضل اليس الله بعزيز ذي انتقام ): (و هر كس كه خدا او را هدايت كرده باشد، ديگر گمراه كننده اي برايش نخواهد بود، آيا خدا عزيز وانتقام گيرنده نيست ؟) استفهام آيه ، استفهام تقريري است و مي خواهد بفرمايد: خداوند بر امور بندگانش كفايت مي كند و با اين عبارت به رسولخدا تأمين مي دهد و او را از تهديد مشركين ايمن مي نمايد و نيز كنايه از وعده خداست كه مي فرمايد (فسيكفيكهم الله (22) خداوند شما رااز شر آنها كفايت مي كند) آنگاه مي فرمايد: اين مشركين كه تو را از خشم خدايان خود مي ترسانند و تهديدمي كنند، تا ابد به سوي ايمان راه نمي يابند و سعي و تلاششان به نتيجه نمي رسد، چون اينها را خدا به عنوان مجازات كفر و استكبارشان گمراه كرده و از طرف ديگر آنها به آرزوي خود درباره سازش با رسولخدا ص و جلوگيري از دعوت او، نايل نمي شوند،زيرا خدا او را هدايت كرده و كسي را كه خدا هدايت كرده ، ديگر هيچ عاملي نمي تواندگمراهش سازد چون هدايت فقط از جانب خداست . در ادامه با استفهام تقريري مي خواهد بفرمايد، مطلب همين طور است كه خدا عزيزو انتقام گيرنده است . پس انتقام گيري او اقتضاء مي كند از كسي كه حق را انكار و بر كفرخود اصرار ورزيده انتقام بگيرد و لذا او را گمراه مي كند بطوريكه هيچ هاديي براي اونخواهد بود زيرا خداي متعال عزيزيست كه هيچ نيرويي بر اراده او غالب نمي شود و ازطرف ديگر وقتي خدا بنده اي را به پاداش تقواي و احسانش هدايت كند، ديگر هيچ گمراه كننده اي نمي تواند او را گمراه سازد.
و كسير ا كه خد ا و ند ا و ر ا هد ا يت فر ما يد پس نيست كسيكه بتو ا ند ا و ر ا گمر اه كند آ يا نيست خد ا و ند قا د ر متعا ل قا هر بر د فع ا ر باب ضلا ل و صا حب ا نتقام ا شكا ل: چه بسيا ر ا شخا صيكه د يده ا يم كه پس از هد ا يت و ا يمان مر تد شد ند و بر گشتند بكفر و ضلا لت يا بو ا سطه و سا وس شيطان يا با ضلا ل مضلين يا بو ا سطه هو اي نفسا ني يا بكثرت معا صي كه با عث ز و ا ل ا يمان ميشو د چنا نچه فر مو د ند ا ر تد ا لناس بعد ر سو ل ا لله ا لا ا ر بعت ا و خمس و د ر قر آن هم ميفر ما يد يا ا يها ا لذ ين آ منو ا من ير تد منكم عن د ينه فسوف يا تي ا لله بقوم يحبهم و يحبو نه ا لا يه ما ئده آ يه59 و شيطان هم گفت لا قعدن لهم صر ا طك ا لمستقيم ا لي قو له و لا تجد ا كثر هم شا كر ين ا عر اف آ يه16 و غير ا ينها. جو اب: معناي و من يهد ا لله ا ينست كسيكه مشيت ا لهي تعلق گر فته بر هد ا يت ا و و ا يمان ا و ر ا حفظ فر مو ده. فما له من مضل نه شيطان قد رت د ا ر د برز و ا ل ا يمان ا و چنا نچه ميفر ما يد ان عبا دي ليس لك عليهم سلطان ا لا من ا تعبك من ا لغا و ين حجر آ يه42 و نه ا ر باب ضلا ل چنا نچه ميفر ما يد و دت طا ئفت من ا هل ا لكتاب لو يضلو نكم و ما- يضلون ا لا ا نفسهم آ ل عمر ان آ يه62 و ا ينها ئيكه مر تد ميشو ند و د ر ضلا لت ميا فتند پا يه ا يمان آ نها از ا و ل سست ا ست و محكم نيست ا يمان با يد ر ا سخ د ر قلب شو د بز بان و نحوه آن ا يمان نيست قا لت ا لا عر اب آ منا قل لم تؤ منو ا و لكن قو لو ا ا سلمنا و لما يد خل ا لا يمان في قلو بكم حجر ات آ يه14. ا ليس ا لله بعز يز قا هر غا لب مقتد ر علي كل شيء. ذي ا نتقام ا نتقام هر مظلو مير ا از ظا لم ميكشد هر نحو ظلمي با شد ظلم جا ني و ما لي و عر ضيز با ني جو ا ر حي كه ا قسام ظلم ر ا مكر ر بيان شده به نفس بغير بد ين.