صفحه ى 54

«الا انّ اللَّه يحاسبهم حساباً شديداً و يعذّبهم عذابا اليما» «1» خداوند، در مال مسلمانانِ ثروتمند، به مقدارى زكات واجب كرده كه كفاف فقرا را بدهد، آگاه باش! همانا خداوند آنان را اگر به وظيفه ى خود عمل نكنند، حسابرسى شديد مى كند.

رسول خدا صلّى الله عليه وآله فرمود: هر مالى كه زكات آن پرداخت نشود كنز است، گرچه پنهان نباشد، يا غير طلا و نقره باشد. «2»

ابو ذر و آيه ى كنز

ابو ذر غفارى، صحابى بزرگوار پيامبر، در اعتراض به زراندوزى هاى معاويه و عثمان و عمّال حكومت و حيف و ميل اموال عمومى، صبح و شام اين آيه را با صداى بلند در برابر معاويه و سپس در مقابل عثمان مى خواند و مى گفت: اين آيه مخصوص مانعان زكات نيست و هر نوع زراندوزى را شامل مى شود.

در تفسير شريف الميزان آمده است كه از برخوردهاى ابو ذر با عثمان و معاويه و كعب الأحبار، بر مى آيد كه ثروت اندوزى در جامعه ى فقير حرام است، گرچه از راه حلال باشد و زكاتش پرداخت شده باشد.

البتّه برخى آن را به اجتهاد شخصى ابو ذر نسبت مى دادند، ولى خودش مى گفت:

«ما قلتُ لهم الّا ما سَمعتُ من نبيّهم» آنچه گفته ام از پيامبر شنيده ام. از طرفى صراحت و صداقت ابو ذر هم مورد تأييد پيامبر است.

از فرازهاى برجسته ى زندگى ابو ذر، همين امر به معروف و نهى از منكر او نسبت به حكّام، در زمينه ى ريخت وپاش هاى اقتصادى است و نزاعش با عثمان بر سر مال و مقام نبود، بلكه اعتراض به يك منكر اجتماعى بود.

سرانجام عثمان، اين صحابى پارسا و انقلابى را به شام تبعيد كرد، از شام هم به بدترين وضعى به مدينه آوردند، سپس به «ربذه» تبعيد شد و در تبعيدگاه، مظلومانه جان سپرد. و اين نيز از فرازهاى ناپسند و ننگين حكومت عثمان بود.

(1). تفسير صافى.

(2). تفسير كنز الدقائق.