تفسیر نور

صفحه ى 109

كشف شد و به مقصود خود نرسيدند. «هَمُّوا بِما لَمْ يَنالُوا» نقل شده است كه هنگام سخنرانى پيامبر صلّى الله عليه وآله در تبوك، منافقى به نام حلّاس گفت: اگر پيامبر راست بگويد، ما از الاغ بدتريم. يكى از اصحاب (عامر بن قيس) اين جسارت را به پيامبر خبر داد. رسول خدا صلّى الله عليه وآله احضارش كرد. او انكار مى كرد و عامر مى گفت كه دروغ مى گويد و او چنين گفته است. به دستور پيامبر، هر دو نزديك منبر سوگند ياد كردند، امّا با نزول اين آيه، منافق رسوا شد. «1»

پيام ها:

1- دروغگويى و سوگند دروغ، از نشانه هاى منافق است. «يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ»

2- منافقان ناسپاسند، آنان در سايه ى اسلام به جايى رسيده اند، امّا دست از عيب جويى و بدگويى بر نمى دارند. «وَ ما نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ...»

3- آوردن نام رسول اللَّه در كنار نام خدا و نسبت دادن كارى به هر دو، شرك نيست. «أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ»

4- سرچشمه ى فضل، تنها خداست. «مِنْ فَضْلِهِ»، و نفرمود: «من فضلهما» «2»

5- اسلام، علاوه بر تربيت فكرى و اخلاقى، وضع مادّى زندگى را نيز بهتر كرد.

«أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ»

6- راه توبه حتّى براى آنان كه نقشه قتل پيامبر را كشيدند، باز است. «فَإِنْ يَتُوبُوا»

7- منافقان، در دنيا نيز عذاب مى شوند، چون نظام علل و اسباب جهان بر پايه ى صدق است. «يُعَذِّبْهُمُ»... «فِي الدُّنْيا» (گندم از گندم برويد، جو ز جو)

8- عذاب منافقان در دنيا بى پناهى، سرگردانى و وحشت درونى است كه همواره مضطربند. «3» «يُعَذِّبْهُمُ»... «فِي الدُّنْيا»

9- منافقان سرانجام بى ياورند، تشكيلاتشان فرو مى ريزد، منزوى و تحقير

(1). تفسير الميزان.

(2). نظير آيه ى 62 همين سوره: «اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ يَرْضُوهُ» و نفرمود: «يرضوهما».

(3). «يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ» منافقون، 4.