همانا تعداد ماهها نزد خداوند، در كتابِ )آفرينش( خدا و از روزى كه آسمان ها و زمين را آفريد، دوازده ماه است، كه چهارماه از آن )جنگ( حرام است، اين آيين ثابت و پابرجاست. پس در اين ماهها، با جنگ و خونريزى بر خود ستم نكنيد و جملگى با همه ى مشركان بجنگيد، آن گ ونه كه آنان همگى با شما مى جنگند و بدانيد كه خداوند باپرواپيشه گان است.
سال، دوازده ماه دارد و كلمه ى شَهر )ماه( نيز دوازده بار در قرآن آمده است. (66 )
عدد دوازده كه بارها در قرآن آمده است، عدد مباركى است، تعداد رهبران بنى اسرائيل و چشمه هاى آب زلال كه با معجزه ى موسى عليه السلام جوشيد، عدد امامان اهل بيت و... دوازده است.
چهار ماهى كه جنگ در آن حرام است عبارتند از: ذى القعده، ذى الحجّه، محرّم و رجب. سه ماه اوّل پى در پى است. (67)
نظام حركت ماه به دور زمين و چرخشى كه به اراده ى الهى در منظومه ى شمسى در طول سال است، از آغاز خلقت بر اين كرات حاكم بوده است.
احترام ماههاى حرام تا وقتى است كه دشمن از آن سوء استفاده نكند و در اين ماهها حمله و هجوم نياورد والاّ اگر دشمن حمله كرد، دفاع لازم است. طبق آيه ى 194 سوره بقره: والحُرمات قصاص، فمَن اعتَدى عليكم فاعتَدوا عليه بمثل ما اعتدى عليكم، همه ى چيزهاى مورد احترام، قابل قصاص است. هر كس از قانون عدم تعرّض، سوء استفاده كرد و بر شما تجاوز كرد، شما هم به همان گونه عمل كنيد.
تعبير ثابت و پا بر جا بودن اين آيين، شايد اشاره به اين باشد كه احترام چهارماه در همه ى اديان آسمانى ثابت بوده است. )طبق روايات(
در برخى روايات از امام باقرعليه السلام، دوازده امامِ پس از پيامبر اسلام، به عنوان تأويل اين آيه شمرده شده است. (68)
1- بهترين تقويمِ تاريخ و زمان بندى، آن است كه ثابت، طبيعى و همگانى باشد. ماههاى قمرى اين سه ويژگى را دارند. عدّة الشه
ور... 2- وجود ماههاى دوازده گانه، به تدريج شكل نگرفته است، بلكه از آغاز پيدايش زمين و آسمان بوده است. اثنا عشر شهراً... يوم خَلق
3- رزمندگان و خانواده هايشان، نياز به عيادت، آموزش، استراحت و رسيدگى به خانه و زندگى دارند. بنابراين يك سوّم سال، اجباراً بايد جنگ خاموش شود تا فرصتى براى اينها باشد. منها اربعة حرم حتّى در جنگ هم بايد اصولى رعايت شود و به ناآگاهان، اغفال شدگان، زنان، سالمندان و كودكان، تعرّض نشود و بدون توجيه و تذكّر قبلى، حمله نشود.
4- همه زمان ها يكسان نيستند. در زمان هم قداست و حرمت مطرح است. منهااربعة حرم
5 - اسلام، هم مكان أمن دارد، )مكّه( هم زمانِ امن )ماههاى حرام(. جالب آنكه محور سه ماه )ذيقعده، ذيحجّه ومحرّم( از اين چهار ماه حرام، ماه حجّ )ذيحجّه( است.
6- زيان بى توجّهى به ماههاى حرام، به خود انسان ها باز مى گردد فلا تظلموا فيهنّ انفسكم
7- در اسلام اصل بر جنگ نيست، بلكه بر فكر، برهان، حكمت، موعظه و زندگى مسالمت آميز است؛ امّا اگر دشمنان به تجاوز دست زدند، مسلمانان حق دفاع دارند، حتّى در ماههاى حرام. قاتلوا المشركين
8 - اجازه ندهيد دشمن از مقدّساتِ دينى و احكام فقهى شما سوء استفاده كند. قاتلوا المشركين كافه اگر دشمن در ماههاى حرام حمله كرد، مقدّس مآب نشويد، بلكه مقابله كنيد.
9- حمله به دشمن، بايد همانند ابعاد حملات دشمن باشد. كمايقاتلونكم
10- پيروزى در سايه ى تقواست. ان اللَّه مع المتقين
66-اعجاز عددى قرآن.
67-كافى، ج 4، ص 240.
68-تفسير كنزالدقائق.