اختلاف است؛ برخي ايام معلومات را دهه نخست ذيحجه دانسته‌اند و ايام معدودات را ايام تشريق، و بعضي به عكس بيان كرده‌اند[1]، به هر حال در همين محدوده اوّل ذيحجّه تا سيزدهم است.

چون دستور ذكر در ايام معدود بعد از قضاي مناسك حج است و وظايف آن بعد از رمي و قرباني همانا طواف و سعي است و با انجام آنها اعمال حج به پايان مي‌رسد و حاجي به طور مطلق از احرام خارج مي‌شود و طواف نساء خارج از حوزه حج بوده و يك واجب تعبّدي براي حجگزار است كه بدون آن از زن يا از مرد محروم است، صحيح است گفته شود كه مناسك به پايان رسيد: (فَاِذا قَضَيتُم مَنسِكَكُم). هرچند بيتوته شبهاي يازدهم و دوازدهم لازم و رمي جمرات در اين دو روز واجب تعبّدي است[2]؛ ليكن همه اينها در حالي است كه عنوان پايان مناسك حج صادق است. از اينجا مي‌توان از آيه مورد بحث استظهار كرد كه ايّام معدودات از روز يازدهم آغاز مي‌شود و بر ايام تشريق منطبق است.

تذكّر: معناي تفسير قرآن به قرآن اين نيست كه همه احكام فقهي، حقوقي و مانند آن به همين روشِ تفسيري به دست آيد، بلكه بسياري از احكام به وسيله سنّت معصومان(عليهم‌السلام) معلوم مي‌شود.

تخيير فقهي يا آمرزش گناهان

مفسران درباره (فَمَن تَعَجَّلَ في يَومَينِ فَلا اِثمَ عَلَيهِ ومَن تَاَخَّرَ فَلا اِثمَ عَلَيهِ لِمَنِ

[1] ـ ر.ك: التبيان، ج2، ص175؛ جامع البيان، مج2، ج2، ص402 406؛ مجمع البيان، ج1 2، ص532.

[2] ـ ر.ك: جواهر الكلام، ج20، ص3 10.