معناي «أوْ» است.[1]
لازم است عنايت شود كه با توجه به بيان امام صادق(عليهالسلام)[2] نيازي به دفع اين توهم نيست، زيرا روشن است كه سه با هفت ميشود ده. مطلبي بدين وضوح، به وحي الهي نياز ندارد.
بيضاوي يكي از وجوه را ضعف علم حساب عرب بيان كرده و اينكه مقصود از هفتْ عدد معين است نه كثرت، چنان كه ده، عدد كامل است، چون آحاد به آن ختم ميشود[3]؛ ليكن بايد توجّه داشت كه مطلب ياد شده هم پيچيده نيست تا نيازمند توضيح يا جمعبندي باشد.
برخي افزودهاند كه جمله (تِلكَ عَشَرَةٌ كامِلَة) مفيد تكرير نيز هست. تكرير از فنون علم معاني و بيان است و اهميت و لطف آن بر اهلش مخفي نيست.[4]
نظير آنچه در اين آيه واقع شد در برخي آيات ديگر نيز واقع شده است؛ مانند (ووعَدنا موسي ثَلثينَ لَيلَةً واَتمَمنها بِعَشرٍ فَتَمَّ ميقتُ رَبِّهِ اَربَعينَ لَيلَة)[5]، با اينكه محصول انضمام عدد ده به عدد سي، عدد چهل خواهد بود.
قرآن كريم همگان را در بهرهبرداري از بركات و مزاياي كعبه و مسجد حرام
[1] ـ مجمع البيان، ج1 ـ 2، ص520؛ تفسير البحر المحيط، ج2، ص88. [2] ـ وسائل الشيعه، ج14، ص 181؛ ر.ك: بحث روايي آيه. [3] ـ انوار التنزيل، ج1، ص111. [4] ـ تكرير عبارت است از دلالت لفظ بر معنا به طور مكرّر، چنان كه ذكر «تِلكَ عَشَرَةٌ كامِلَة» بعد از ذكر عدد سه و هفت به منزله دوبار گفتن آن است (اعراب القرآن، ج1، ص290). [5] ـ سوره اعراف، آيه 142.