برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

يكسان مي‌داند و شهري و روستايي را به سوي كعبه فرا مي‌خواند: (والمَسجِدِ الحَرامِ الَّذي جَعَلنهُ لِلنّاسِ سَواءً العكِفُ فيهِ والباد...).[1] اين حكمي اخلاقي و حقوقي است؛ ولي از نظر حكم فقهي كيفيت انجام حج، ميان اهل مكه و اطراف آن و زائرانِ دور دست فرق دارد و حج تمتع ويژه گروه دوم است: (ذلِكَ لِمَن لَم يَكُن اَهلُهُ حاضِرِي المَسجِدِ الحَرام).

بر خلاف روزه ماه رمضان كه وجوب «ادا» ويژه شخص «حاضر» است، حج تمتع ويژه كسي است كه خانواده‌اش ساكن مسجدحرام نباشد، بنابراين اهل مكه و روستاهاي مجاور آن نمي‌توانند حج تمتع به جا آورند.

محدوده (حاضِرِي المَسجِدِ الحَرام) و تفصيل چگونگي حج اهل مكه و اطراف آن از احاديث معصومان(عليهم‌السلام) به دست مي‌آيد. طبق آن روايات مصداق (اَهلُهُ حاضِرِي المَسجِدِ الحَرام)، اهل مكه و حوالي آن تا فاصله‌اي در حدود هجده فرسخ (تقريباً نود و شش كيلومتر) است. وظيفه ساكنان اين محدوده، به‏جا آوردن حجّ قِران يا اِفراد است.[2]

تحديد حدّ نائي براساس روايات، تعبدي محض است نه عرفي، زيرا از نظر عرف و ظاهر آيه، تعبير (حاضِرِي المَسجِدِ الحَرام) تنها مردم مكه و مجاوران آن را دربرمي‌گيرد؛ نه افراد ساكن در محدوده نود و شش كيلومتري (48 ميلي) مكه را، چنان كه «حضور» در آيه (وسَ‏لهُم عَنِ القَريَةِ الَّتي كانَت حاضِرَةَ البَحر)[3] به همين معناست و قريه «حاضرة البحر» بندرها و روستاها يا

[1] ـ سوره حجّ، آيه 25. «عاكف» اهل مكه است كه در آنجا عكوف و سكونت دارد و «بادي» يعني باديه نشينان و روستاييان

[2] ـ ر.ك: وسائل الشيعه، ج11، ص258 ـ 262.

[3] ـ سوره اعراف، آيه 163.