منظور از «ناس» - برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

طوسي[1] برمي‌آيد سقط روشني است كه در نسخه مطبوع آن مشهود است و امين الاسلام طبرسي كه بخش مهمّ تفسير شريف ايشان تنظيم التبيان است آن سقط را تا حدودي تأمين فرموده است[2]؛ يعني نسخه خطي موجود نزد امين الاسلامِ از اين آسيب مصون بوده و محقّق بارع، محمد جواد بلاغي(قدس‌سرّه) به اين نكته پي برده و به آن عنايت كرده است.[3]

منظور از «ناس»

تاكنون روشن شد كه اوّلاً افاضه از عرفات واجب است و آن بدون وقوف در عرفات نخواهد بود، پس وقوف در عرفات لازم است و تأمل ابوحيان اندلسي بجا نيست.[4] البته حدود وقوف در عرفات با سنّت معصومان(عليهم‌السلام) معلوم مي‌شود. ثانياً افاضه از مشعر واجب است و آن بدون وقوف در مشعر نخواهد بود، پس وقوف در آن لازم است. البته حدود آن در فقه معلوم مي‌شود. ثالثاً بدعتهاي قريش و اهل حُمس، خواه در عدم‏وقوف در عرفات و ترك افاضه از آن و خواه در منع ديگران از وقوف در مشعر و افاضه از آن، مردود و محكوم به جاهليت جَهلاء است.

خداي سبحان در (ثُمَّ اَفيضوا مِن حَيثُ اَفاضَ النّاسُ) كيفيّت افاضه به سوي منا را چنين بيان مي‌فرمايد: شما نيز آن‌گونه كوچ كنيد كه مردم افاضه مي‌كنند؛ يعني از نظر زمان و مكان و روش افاضه، با مردم هماهنگ باشيد.

[1] ـ التبيان، ج2، ص161.

[2] ـ مجمع البيان، ج1 ـ 2، ص528.

[3] ـ آلاء الرحمن، ج1، ص341.

[4] ـ تفسير البحر المحيط، ج2، ص104.