ذكر خدا بر اساس توحيد - برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

به اندازه يا مثل هدايت خداوند، مقدور و ميسور كسي نيست، از اين رو اين جمله نظير آيه شريفه (ولِتُكَبِّروا اللّهَ عَلي ما هَدكُم ولَعَلَّكُم تَشكُرون)[1] است و مي‌رساند كه در برابر هدايت خدا شما نيز تكبير بگوييد و شكرگزاري كنيد، افزون بر آن، ذكر «الله اكبر علي ما هدانا» كه در ايام تشريق مي‌خوانند، مي‌تواند به منزله‏شرح اين جمله باشد.

در جمله (واذكُروهُ كَما هَدكُم) چون روي سخن با خردمندان است، مي‌فرمايد: اين نعمتِ هدايتي كه از آن برخورداريد، فيض خداست و به پاس آن به ياد خدا باشيد. گاهي انسان «تحميد» دارد كه افزون بر ياد خدا، شكرگزاري او نيز به شمار مي‌رود و زماني «تسبيح»، «تهليل» و «تكبير» دارد كه اينها هم در حدّ خود شكر خداست. در حقيقت، خداي سبحان با اين جمله، برهاني عقلي مؤلّف از چند مقدمه اقامه كرده است؛ بدين‏گونه كه چون خدا شما را هدايت كرد و هدايت نيز نعمت خداست و شكر منعم هم لازم است، پس به ياد حق باشيد؛ يعني شكرگزاري كنيد.

در آيات بعدي، روي سخن با كساني است كه بعد از فراغت از مناسك حجّ سرگرم ياد نياكان خود بودند و با فخرفروشي وقت مي‌گذراندند. خداوند به آنان فرمود كه همان قدر كه به ياد پدرانتان هستيد، به همان اندازه يا بيشتر به ياد خدا باشيد: (فَاذكُروا اللّهَ كَذِكرِكُم ءاباءَكُم اَو اَشَدَّ ذِكرا).[2]

ذكر خدا بر اساس توحيد

ذيل عنوان قبل، ذكر خداوند به هدايت الهي تعليل شد و جمله (واذكُروهُ كَما

[1] ـ سوره بقره، آيه 185.

[2] ـ سوره بقره، آيه 200.