محاسبه مؤمنان در قيامت
جمله (واللّهُ سَريعُ الحِساب) فقط ناظر به كساني است كه بهرهاي از آخرت دارند، زيرا گروه نخست كه خواستار دنيا بودند از آخرت بينصيباند و حسابي ندارند تا خداوند سريعاً آن را رسيدگي كند. حساب و ميزان قيامت براي سنجش كار مثبت است و كسي كه براي آخرت تلاشي نكرده است، محاسبه و ميزاني ندارد، پس خداوند نسبت به اهل حساب و كتاب و ميزان، «سريع الحساب» است؛ يعني آنان را معطّل نميكند و فوراً به حسابشان رسيدگي كرده و به مقاماتشان ميرساند؛ ولي گروه اول چون سيره علمي و عملي آنها دنياطلبي بوده و حلال و حرام برايشان يكسان است و عملاً هيچ ارتباطي با خدا نداشته و با قيامت كاري ندارند، در رديف كافراناند و اعمال آنها همانند سراب و آبنمايي است كه انسان تشنه آن را آب ميپندارد: (اَعملُهُم كَسَرابٍ بِقِيعَةٍ يَحسَبُهُ الظَّمئانُ ماء)[1] و چون اعمالشان پوچ و بيوزن است: (وقَدِمنا اِلي ما عَمِلوا مِن عَمَلٍ فَجَعَلنهُ هَباءً مَنثورا)[2]، خداوند براي آنان در قيامت ترازويي نصب نميكند: (اُولئِكَ الَّذينَ كَفَروا بِئايتِ رَبِّهِم ولِقائِهِ فَحَبِطَت[1] ـ سوره نور، آيه 39. [2] ـ سوره فرقان، آيه 23.