وفَضل)[1]؛ (وبَشِّرِ المُؤمِنينَ بِاَنَّ لَهُم مِنَ اللّهِ فَضلاً كَبيرا)[2]؛ (ذلِكَ فَضلُ اللّهِ يُؤتيهِ مَن يَشاءُ واللّهُ ذُو الفَضلِ العَظيم).[3]
2. فضل مادي؛ يعني نعمتهاي مادي و دنيايي؛ نظير (واِن خِفتُم عَيلَةً فَسَوفَ يُغنيكُمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ اِن شاء).[4] صدر جمله قرينه و شاهد است كه فضل در اينجا به معناي نعمتهاي دنيايي و مادي است.
3. جامع فضل معنوي و مادي؛ نظير (واَنَّ الفَضلَ بِيَدِ اللّهِ يُؤتيهِ مَن يَشاءُ واللّهُ ذُوالفَضلِ العَظيم).[5] صدر آيه قرينه است كه فضل مادي و معنوي مراد است. نيز مانند (فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونًا ويَنصُرونَ اللّهَ ورَسولَه)[6] به قرينهكلمه «رضوان» و محتواي صدر آيه كه هجرت مهاجران است، فضل مادي و معنوي مراد است.
در آيه مورد بحث مراد از فضل الهي، سود دنيايي است؛ نه مغفرت يا رحمت يا ديگر فضايل معنوي و نه جامع نعمتهاي مادي و معنوي، زيرا خداي سبحان در خصوص نعمتهاي معنوي يا جامع نعمتهاي مادي و معنوي، اينگونه تعبير نميكند كه «بر شما حرجي نيست كه فضل و رحمت خدا را بطلبيد»، بلكه در سراسر قرآن كريم به صورت وجوبي يا ندبي مردم را به مسئلت از فضل معنوي الهي تشويق ميكند؛ مانند (وَسَلُوا اللّهَ مِن
[1] ـ سوره آل عمران، آيه 171. [2] ـ سوره احزاب، آيه 47. [3] ـ سوره حديد، آيه 21. [4] ـ سوره توبه، آيه 28. [5] ـ سوره حديد، آيه 29. [6] ـ سوره حشر، آيه 8.