چنانکه در درس پيشين، اشاره شد توحيد در تاثير استقلالي، از معارف ارزشمندي است که نقش عظيمي در سازندگي انسانها دارد و به همين جهت، در قرآن کريم، مورد تاکيد فراوان واقع شده و با بيانات گوناگوني زمينه فهم صحيح آن، فراهم گرديده است و از جمله آنها منوط دانستن همه پديده ها به اذن و مشيت و اراده و قضا و قدر الهي است.
اما درک صحيح اين مطلب، از يک سوي، نياز به رشد فکري و عقلاني، و از سوي ديگر، نياز به تعليم و تبين صحيح دارد. و کساني که يا فاقد رشد عقلي کافي بوده اند و يا از تعاليم پيشوايان معصوم و مفسرين حقيقي قرآن، استفاده نکرده اند دچار لغزش شده و آن را به معناي اختصاص هرگونه تاثير و عليت، به خداي متعال پنداشته و برخلاف صريح بسياري از آيات اختصاص هر گونه تاثير و عليتي را از اسباب ووسايط، نفي نموده اند و چنين وانمود کرده اند که مثلا عادت الهي بر اين، جاري شده که هنگام وجود آتش، حرارت را ايجاد کند يا هنگام خوردن غذا و نوشيدن آب، سيري و سيرابي را بوجود آورد و گرنه، آتش و غذا و آب، تاثيري در حرارت و سيري و سيرابي ندارد؟ آثار شوم اين انحراف فکري هنگامي آشکار مي گردد که پيآمدهاي آن را در مورد افعال اخياري انسان و مسئوليت وي مورد قرار دهيم. يعني نتيجه چنين طرز فکري اينست افعال انساني هم مستقيما مستند به خداي متعال گردد و فاعليت انسان نسبت به آنها به