تمام كساني كه مي‏خواستند از دانش پيامبر بهره‏گيرند، مي‏دانستند همان علوم را مي‏توانند از علي عليه‏السلام بياموزند؛ زيرا پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرموده بود: «من شهر علم هستم و علي دروازه آن است.»(3)

در ميان دانشهايي كه پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله به علي عليه‏السلام آموخت، علوم قرآن جايگاهي ويژه داشت. امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: «آيه اي از قرآن بر رسول اللّه نازل نشد مگر اين كه آن را بر من خواند و ديكته كرد تا بنويسم؛ و تأويل و تفسير و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه قرآن را به من آموخت.»(4)

در روايتي ديگر مي‏فرمايد: «هرگاه از رسول اللّه صلي‏الله‏عليه‏و‏آله پرسشي مي‏كردم، پاسخم را مي‏داد؛ و اگر مسايلي به ذهنم نمي‏رسيد، خود ايشان مي‏فرمود. هر آيه‏اي درباره شب يا روز، آسمان يا زمين، دنيا و آخرت، بهشت وجهنم، كوه و دشت، نور و ظلمت نازل مي‏شد، بر من مي‏خواند و ديكته مي‏كرد و من آن را مي‏نوشتم؛ و به من تأويل و تفسير و محكم و متشابه و خاص و عام قرآن را و اينكه چگونه وكجا و درباره چه كسي نازل شده است، آموخت. پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله از خدا خواست به من فهم و حافظه بدهد، تا آيه‏اي از كتاب خدا را فراموش نكنم و درباره هركسي آيه نازل مي‏شد، به من مي‏فرمود»(5)

در كتاب طبقات ابن سعد آمده است: «امام علي عليه‏السلام به مسلمانان مي‏گفت: هر پرسشي درباره كتاب خدا داريد، از من بپرسيد؛ زيرا من به هر آيه‏اي آگاهم.»(6)

صحابه اتفاق نظر دارند كه علم قرآن به علي و ديگر اهل‏بيت عليهم‏السلام اختصاص دارد.(7)

امام علي عليه‏السلام شاهد وحي و دارنده دانش قرآني و وارث علم پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بود. او دومين شخص جهان اسلام و آگاهترين صحابه به شمار مي‏رفت. بسياري از مفسّران اعتقاد دارند عباراتي چون «راسِخُونَ فِي‏الْعِلْمِ»(8) (صاحبان علم و دانش‏الهي)، «اَهْلُ‏الذِّكْرِ»(9)، (آگاهان) يا «اَلَّذينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ»(10) (كساني كه كتاب آسماني را به آنها داده‏ايم.) درباره امام علي عليه‏السلام است. در روايات شيعه و سني آمده است: مقصود از «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمَ الْكِتابِ»(11) (كسي كه علم كتاب و آگاهي بر قرآن نزد اوست) امام علي عليه‏السلام است.(12) پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله مي‏فرمايد:

«علي مع القرآن و القرآن مع علي؛ لن يفترقا حتي يرد عليّ الحوض»؛ علي با قرآن و قرآن با علي است آن دو از هم هرگز جدا نمي‏شوند، تا اين كه كنار حوض كوثر نزد من آيند.»(13)

ابن مسعود، يكي از مفسّران صدر

امام علي عليه‏السلام شاهد وحي و دارنده دانش قرآني و وارث علم پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بود. او دومين شخص جهان اسلام و آگاهترين صحابه به شمار مي‏رفت.

اسلام، مي‏گويد: «اگر كسي آگاهتر از خودم به كتاب خدا مي‏شناختم، خود را حتي با پيمودن راه بسيار به او مي‏رساندم.» شخصي پرسيد: «با علي چگونه‏اي؟» ابن مسعود گفت: «من قرآن را با او شروع كرده، نزد او آموخته‏ام.»(14)

در كتاب شواهد التنزيل (15) آمده است: «عُمَرو ابن مسعود و عايشه و عبداللّه بن عمر (فرزند خليفة دوم) و... گفته‏اند: علي بيش از همه مردم از قرآن آگاهي دارد.