آیین کشور داری از دیدگاه امام علی (ع)

شرايط سلبى:

صفاتى را كه شخص "در مقام مشورت" نبايد با آنها متصف باشد، به قرار ذيل است:

1. جبن

2. بخل

3. حرص

4. وغد

5. تلون

6. لجاجت

7. جهل.

از اين شرايط استفاده مى شود كه افراد ترسو، بخيل، سست خرد و نيز منافقين لجوج و نادان نبايستى مورد مشورت قرار بگيرند، زيرا اينان لياقت مقام ارجمند 'مشاور' را ندارند. از قول امام صادق عليه السلام در همين زمينه مى خوانيم:

و لا تشر على مستبد برايه و لا غد و لا على متلون و لا على لجوج. [ الحياه: ج 1، ص 196. ]

با مستبد و با سست خرد و كسى كه رنگ عوض مى كند "و منافق است" و با اشخاص لجوج مشورت نكنيد.

على عليه السلام نيز در همين زمينه مى فرمايند:

و لا تدخلن فى مشورتك بخيلا يعدل بك عن الفضل و يعدك الفقر و لا جبانا يضعفك عن الامور و لا حريصا يزين لك الشره بالجور، فان البخل و الجبن و الحرص غرائز شتى يجمعها سوء الظن بالله!

بخيل را در مشورت خود راه مده! زيرا كه تو را از احسان بازدارد و از فقر مى ترساند و نيز با فرد بزدل و ترسو مشورت مكن! چون در كارها روحيه ات را تضعيف مى نمايد. همچنين "با آدم" حريص مشاوره نكن كه طمع را با ستمگرى در نظرت زينت مى دهد. همانا كه بخل و ترس و طمع نهادهايى هستند گوناگون كه سرچشمه ى همه ى آنها سوء ظن به خداى بزرگ است.