پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

فرمان خدا تنها به بخشى از آن خواهند رسيد.

در آخر خطبه 86 نهج البلاغه، حضرت با تعبير بسيار گويايى در اين زمينه به همه انسانهايى كه طالب سعادتند; هشدار داده است، و مىفرمايد: «وَ اعْلَمُوا! أَنَّ الاَْمَلَ يُسْهِى الْعَقْلَ وَ يُنْسِى الذِّكْرَ فَأَكْذِبُوا الاَْمَلَ! فَاِنَّهُ غُرُورٌ وَ صاحِبُهُ مَغْرُورٌ; بدانيد! آرزوهاى دراز، عقل را گمراه مىسازد و ياد خدا را به فراموشى مىسپرد. بنابراين به اين گونه آرزوها اعتنا نكنيد كه فريب است و دارند اين آرزوها فريب خورده است».

اين مسأله، به قدرى اهميّت دارد كه امام (عليه السلام) در خطبه 81، آن را ركن اصلى زهد مىشمرد و مىفرمايد: «أَيُّهَا النّاسُ! الزَّهادَةُ، قِصَرُ الاَْمَلِ وَ الشُّكْرُ عِنْدَ النِّعَمِ وَ التَّوَرَّعُ عِنْدَ الْمَحارِمِ; اى مردم! زهد در سه چيز خلاصه مىشود: كوتاهى آرزوها، و شكر گذارى در مقابل نعمتها و پرهيز از گناهان.»

آرزوهاى آدمى، هميشه، فراتر از عمر و امكان و قدرت او است و به همين دليل، هواپرستان و دنيا طلبان هرگز به آرزوى نهايى خود نمى رسند و غالباً به هنگام جان دادن با ناراحتى و زجر فراوان دنيا را وداع مىگويند.

بزرگ معلم جهان انسانيت، پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله وسلّم) اين مطلب را در ضمن مثال جالب و روشنى بيان كرده است. آن حضرت روزى سه قطعه چوب را گرفت، يكى را در پيش روى خود بر زمين فرو نشاند و دومى را كمى آن طرف تر، ولى سومى را بسيار دورتر قرار داد. سپس رو به ياران كرد و فرمود: «مى دانيد اينها چيست؟» عرض كردند: خدا و پيامبرش، آگاه تر است. حضرت فرمود: «اين قطعه چوبى كه در برابر من قرار داد، بمنزله انسان است، و قطعه دوم ـ كه كمى از آن دورتر است به منزله اجل و پايان زندگى است و اما آن قطعه سوم ـ كه در فاصله دورى قرار دارد ـ آرزوها است كه انسان، به سراغش مىرود، ولى اجل پيش از رسيدن به آن مانع و حائل مىشود. (1)

1 ـ تنبيه الخواطر، صفحه 226 (به نقل از ميزان الحكمة، جلد 1، صفحه 143).