آرى، افراد ضعيف و سست عنصر و پُرگو و پرادّعا، هميشه چنينند. تمام همّشان در اين است كه با انواع بهانه ها، از انجام وظايف مهم و سنگين سرپيچى كنند و سستى و زبونى خويش را در پرده اى از عذرهاى واهى و گمراه كننده بپوشانند. پيوسته امروز و فردا كنند و فرصتها را از دست بدهند.

درست شبيه همين معنا را در گروهى از منافقان و عافيت طلبان عصر پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) مى بينيم كه قرآن درباره آنها افشاگرى كرده، ريشه اصلى درد آنها را چنين بازگو مىكند: (يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا مالَكُم إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِى سَبيِلِ اللهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الاَْرضِ أَرَضِيْتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الاْخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِى الاْخِرَةِ إِلاّ قَلِيلٌ).

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چرا هنگامى كه به شما گفته مىشود: «به سوىِ جهاد در راه خدا، حركت كنيد!» بر زمين سنگينى مىكنيد (و سستى به خرج مىدهيد) ؟ آيا به زندگى دنيا به جاى آخرت راضى شده ايد؟ با اين كه متاع زندگى دنيا در برابر آخرت، جز اندكى نيست. (1)

نكته: عوامل سستى كوفيان

اين سؤال براى بسيارى مطرح است كه چرا بايدلشكر كوفه با داشتن پيشوايى عادل، حكيم، مدبّر و جنگ ديده مانند اميرمؤمنان على (عليه السلام) ، اينچنين سستى و ضعف از خود نشان دهد، امّا شاميانِ تحت سلطه حاكمان جبّار بنى اميّه قدرت و قوّت نشان دهند؟

پاسخ اين سؤال را ـ همان گونه كه در سابق اشاره كرده ايم ـ بايد در بافت اجتماعى آن مردم پيدا كرد. كوفه سابقه تاريخى نداشت، بلكه شهر جديدالتأسيسى بود كه گروه هاى زيادى از اقوام مختلف با فرهنگ هاى متفاوت در آن اجتماع كرده

1 ـ سوره توبه، آيه 38.